Táo bón -Tiêu chẩy

[NHAKHOA]

Tìm hiểu về bệnh táo bón kinh niên
2006.06.23
Trà Mi, phóng viên đài RFA

Chương trình hôm nay sẽ nói về căn bệnh táo bón kinh niên, cũng là một trong các chứng bệnh thường gặp ở người lớn tuổi. Mời quý vị cùng gặp gỡ với bác sĩ chuyên khoa nội thương Trần Văn Sáng, cựu giảng viên đại học y Sài Gòn hiện đang hành nghề tại tiểu bang Virginia và là người tham gia rất nhiều trong các chương trình nghiên cứu y khoa ở Mỹ.

Trà Mi: Xin chào bác sĩ. Trước tiên xin mời bác sĩ cho biết định nghĩa khái quát về căn bệnh táo bón, các triệu chứng giúp bệnh nhân nhận biết đã mắc phải căn bệnh này là gì?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Xin được sơ lược về sinh lý bộ tiêu hoá của con người trước khi nói về định nghĩa bệnh táo bón. Thức ăn vào đến dạ dày được dạ dày tiết ra acid và những chất dịch giúp tiêu hoá. Chất lỏng được đưa vào ruột non hấp thụ đưa vào máu những chất dinh dưỡng. Sau 6h đồng hồ chất lỏng ấy được đưa xuống ruột già.


Hệ thống tiêu hoá trong cơ thể con người. Photo courtesy digestive.niddk.nih.gov
Ruột già gồm manh tràng, ruột già lên, ruột già ngang, ruột già xuống rồi tới trực tràng. Nhiệm vụ của ruột già là tiếp tục hấp thụ các chất nước và dinh dưỡng trong chất lỏng được đưa tới, biến chất lỏng này thành phân. Ruột già sẽ co thắt để đẩy phân xuống trực tràng và đưa ra ngoài qua đường đại tiện. Ngoài ra trong ruột già cũng có những vi khuẩn giúp phân giải các chất trong thực phẩm.

Táo bón là khi người bệnh cảm thấy thói quen đại tiện bình thường của mình bị thay đổi đi, phân nhỏ, rời rạc và khô hơn bình thường, bệnh nhân cảm giác nặng bụng, không có khả năng đẩy hết phân ra ngoài, hoặc phải cố gắng nhiều lắm mới có thể đi ngoài, Những trường hợp nặng thì phân kẹt dưới trực tràng không thể đẩy ra ngoài được. Người thầy thuốc coi bón là một triệu chứng của một bệnh gì đó đang xảy ra trong cơ thể bệnh nhân.

Trà Mi: Thưa bác sĩ những nguyên nhân nào gây nên chứng bệnh táo bón?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Tóm lại có 2 nguyên nhân chính một là ruột già bị nghẹt, hai là có những yếu tố khác làm ảnh hưởng đến sự co thắt của ruột già. Nguyên nhân gây nghẹt rất nhiều ví dụ như do các bệnh về đường ruột, có những cái bướu đè lên đường ruột già hoặc ruột bị những bệnh khác làm hẹp lại, hay do ung thư ruột.

Khi người thầy thuốc không tìm thấy những nguyên nhân gây nghẽn ruột kể trên thì phải tìm những nguyên nhân làm giảm sự co thắt của ruột như do các loại thuốc trị cao máu, hay trị đau nhức…

Mời các bạn tham gia mục Sức khoẻ và Đời sống. Xin gửi email về [e-mail]
Các loại thuốc này làm giảm sự co thắt của ruột gây bón. Ngoài ra cũng có những nguyên nhân khác ảnh hưởng chung của cơ thể như sự giảm hoạt động của tuyến giáp trạng hoặc những bệnh gây ra nhiều chất calcium trong máu, bệnh tiểu đường cũng gây bón.

Trà Mi: Ngoài ra còn những nguyên nhân về dinh dưỡng như bác sĩ đã nhắc từ đầu là ăn thiếu chất sợi và uống thiếu nước.

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Đúng vậy, phải ăn nhiều chất sợi, uống đủ nước và phải vận động cơ thể thường xuyên. Chất sợi có nhiều trong rau cải.

Trà Mi: Vì sao bệnh táo bón có vẻ nặng hơn ở người lớn tuổi, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Ở người cao tuổi dễ bị tình trạng này vì răng không còn nhiều, gây trở ngại trong việc tiêu hoá thực phẩm và họ thường không uống được nhiều nước và mức độ hoạt động của họ cũng bị giảm bớt vì nhiều bệnh khác.

Trà Mi: Xin hỏi bác sĩ bệnh táo bón thường đưa đến những hậu quả gì đối với sức khỏe của bệnh nhân?

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Bệnh táo bón gây khó chịu và những hậu quả hết sức tai hại tuỳ theo nguyên nhân. Nếu bón kinh niên do sự xáo trộn về sinh lý của ruột già thì ảnh hưởng trên cơ thể tương đối ít nhưng cũng làm cho người bệnh khó chịu, kém vui, thỉnh thoảng cảm thấy nhức đầu.

Lượng phân ở trong cơ thể quá lâu thì những chất hấp thụ trong ruột hoặc những vi khuẩn trong ruột đôi khi gây ra những phản ứng phụ khác, có thể làm biến chứng nhiễm trùng trong đường ruột hay tạo ra những hốc nhỏ trong ruột, những hốc nhỏ này sẽ tạo ra môi trường gây nhiễm trùng có thể làm sưng ruột…Đó là những hậu quả quan trọng mà bệnh nhân cần biết.

Trà Mi: Xin bác sĩ cho biết cách chữa trị căn bệnh này cũng như một vài loại thuốc thông dụng có thể chữa trị hiệu quả chứng táo bón.

Bác sĩ Trần Văn Sáng: Các phương pháp chẩn đoán đang được áp dụng là chụp quang tuyến ruột, nội soi ruột, hay thử máu…

Về thuốc men thì trên thị trường có rất nhiều nhưng chung quy gồm 2 loại. Thứ nhất là thuốc nhuận trường giúp người bệnh có lại sự điều hoà trong việc đại tiện. Thuốc nhuận trường có nhiệm vụ làm tăng sự co thắt của ruột, giúp giữ nước lại trong ruột làm phân mềm hơn, dễ đi hơn. Các loại thuốc nhuận trường có thể được sử dụng trong thời gian ngắn hạn mà thôi và không cần toa bác sĩ.

Thứ hai là các loại thuốc xổ cần phải có sự hướng dẫn của thầy thuốc khi sử dụng. Người Việt Nam thường có quan niệm là lâu lâu nên dùng thuốc xổ để đẩy những chất độc ra ngoài, thật sự điều này không cần thiết. Thuốc xổ chỉ nên được dùng trong trường hợp bác sĩ cảm thấy cần phải giải quyết cho người bệnh sớm ví dụ như bệnh nhân bị bón quá lâu, 5-7 ngày, hay có những dấu hiệu nghẹt đường ruột dưới do phân không đẩy ra ngoài được.

Khi dùng thuốc xổ cần phải biết chắc là bệnh nhân không phải bón do bị nghẹt ruột để tránh những hậu quả tai hại. Cho nên phải hết sức cẩn thận khi dùng thuốc xổ. Đa số bệnh nhân nghĩ bón là triệu chứng thông thường và tự tìm cách chữa lấy ở nhà. Tôi khuyên rằng bệnh nhân bị bón nên tìm đến bác sĩ để tìm ra những nguyên nhân.

Về phương diện dinh dưỡng nên sử dụng các thực phẩm nhiều chất sợi trong rau, trái cây, khoai lang, giá…là những ngùôn cung cấp chất sợi rất tốt. Ăn càng nhiều rau càng tốt. Nước phải uống tối thiểu từ 1-2 lít mỗi ngày. Đây là lượng cần thiết để sử dụng cho cơ thể nói chung và giúp tránh bệnh bón nói riêng.

Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn thời gian và những thông tin bổ ích bác sĩ dành cho chương trình hôm nay.

Chương trình này chỉ nhằm cung cấp kiến thức tổng quát về sức khoẻ. Cho các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc trực tiếp với bác sĩ cuả quí vị để được thăm khám trực tiếp.

[NHAKHOA]

Benh Tri

Do Duc Ngoc

1-Ra tiệm thuốc Bắc mua 1 gói râu bắp khô 1 pound, chia làm 2 lần. mỗi lần nấu ½ với 1 lít nước, cạn còn ½ lít, uống làm 2 lần trong một ngày. Uống 2-3 ngày cho đến khi hết ra máu.

2-Mua 1 bó rau má tươi gĩa nát đắp vào vết thương nơi bị trĩ vào buổi tối trước khi đi ngủ. Trước khi đắp vào, dùng ngón tay đẩy nhét trĩ vào trong, vì trĩ chỉ là một múi cơ hậu môn lòi ra. Dùng băng quấn cột lại ngủ qua đêm, sáng gỡ bỏ ra. Làm mỗi ngày cho đến khi lành bệnh thì thôi.

3-Kiêng ăn gia vị cay, thức ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ, những chất khô nóng dễ bị táo bón, nếu không vết trĩ sẽ lâu lành. Nên mặc quần rộng tránh bị cọ xát , không nên đi xe đạp .

4-Tậo khí công Bài Đứng tấn ngũ hành nạp phế khí, mỗi lần đứng lâu 5 phút, tập 2-3 lần trong ngày.
Ở VN, đã có lần, một anh đạp xích lô, chạy ngay vào phòng tôi cầu cứu, đũng quần dính đầy máu do trĩ lòi ra ngoài bị cọ sát khi đạp xích lô. Tôi cho anh tập khí công, đứng tấn ngũ hành ½ giờ . Sau đó anh cho biết, bài tập này hay qúa, trĩ đã rút vào trong rồi, và anh đã có thể đi làm trở lại và về nhà áp dụng bài thuốc kể trên..

Công dụng của Râu bắp khô :
Tên khoa học Zea mays L. vị ngọt, tính bình, vào kinh Thận và Bàng quang. Có chứa chất béo, tinh dầu, chất gôm, chất nhựa, glucosid đắng, saponin, cryptoxanthin, vitamine C,K, sitosterol, stigmasterol, nhiều acid hữu cơ, anthocyan .Tác dụng lợi tiểu, tăng thải trừ clorid, tăng bài tiết mật, thông mật, trong bệnh viêm gan, mật, làm giảm lượng bilirubin, và tăng lượng prothrombin trong máu, cầm máu, những bệnh xuất huyết nội, tiêu thủng, trị tiểu vàng, tiểu buốt, viêm tiết niệu, sỏi niệu, nhiễm khuẩn đường niệu.

Công dụng của Rau má :
Tên khoa học Centella asiatica (L.) Urban, vị đắng hơi ngọt, mùi thơm, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm, sát trùng, cầm máu, nhuận gan. Chứa các hợp chất triterpen, acid asiatic, madecassic, asiaticosid có tác dụng mau lành sẹo các vết thương do té ngã, gẫy xương, bong gân, tan ung nhọt…


Trong trường hợp không có Râu bắp và Rau má tươi :

Áp dụng kinh nghiệm bản thân :
Tôi đã bị bệnh xuất huyết do trĩ ngoại cách nay hơn 40 năm, và phải đi làm bằng xe đạp nên trĩ gây đau đớn khó chịu mặt nhăn nhó ( người ta thường nói ai đau khổ vì bệnh trĩ mới biết bệnh trĩ là gì ). Tôi đã dùng Préparation H mà không khỏi. Tôi dùng teinture d'iode đổ trên miếng bông, sau khi tắm rửa sạch sẽ, tôi ngồi trên miếng bông tẩm thuốc đó. Nó gây xót dữ dội một lúc như kiến cắn rồi dịu dần, xong tôi nhét trĩ vào trong và cột giữ lại để qua đêm ,sáng gỡ bỏ ra. Trĩ teo nhỏ lại , chỉ 1 lần là hết bệnh, nhờ thế mà thoát khỏi phải đi cắt, đốt, hay cột theo cách chữa kiểu xưa của tây y 40 năm về trước.

[NHAKHOA]

Ung Thư Ruột Già (Colon cancer)
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức, Bác sĩ Chuyên Khoa Nội Thương

Tôi mới có hai vị bệnh nhân trên 50 tuổi bị ung thư ruột già. Lần nào đến khám bệnh, hai vị cũng được khuyên nên đi soi ruột già để truy tìm ung thư ruột già.
Vị có bảo hiểm lắc đầu, "Thôi, bác sĩ, tôi có triệu chứng gì đâu"; vị không có bảo hiểm trả lời, "Soi ruột già hơi đắt, để thủng thẳng tôi sẽ đi, bác sĩ".
Một hôm, thử máu thấy vị có bảo hiểm thiếu máu nhiều, tôi thuyết phục được vị này chịu đi soi, tìm ra khối ung thư khá lớn nằm bên phải ruột già. Còn vị không có bảo hiểm đi cầu ra máu, mới đồng ý đi soi, thì khối ung thư nằm bên trái ruột già. Hai vị, sau khi mổ, hiện đang phải trị liệu thêm với hóa chất (chemotherapy), vì ung thư đã sang giai đoạn nặng.
Mỗi năm, có 11 triệu trường hợp ung thư ruột già mới xảy ra trên toàn thế giới. Riêng tại Mỹ, ung thư ruột già nhiều chỉ sau ung thư phổi, mỗi năm có thêm 150.000 trường hợp, làm thiệt mạng khoảng 50.000 người. Đây rồi chúng ta ngày sẽ sống lâu hơn, người già nhiều hơn, và số người bị ung thư ruột già sẽ tăng lên. Ung thư ruột già đến với phụ nữ hơi nhiều hơn đàn ông một chút.
Hầu hết các bướu độc ung thư ruột già phát sinh từ những bướu thịt lành tính có tên "adenomatous polyps". Trong lòng ruột già, hay có những chỗ lồi lên, tạo thành những bướu thịt dư ra gọi là "polyp". Tùy theo cấu trúc của các bướu thịt dư này, người ta chia chúng làm 3 loại: juvenile polyp (nonneoplastic hamartoma), hyperplastic polyp (hyperplastic mucosal proliferation) và adenomatous polyp. Theo thời gian, chỉ có loại bướu thịt dư adenomatous polyp là có thể biến thành ung thư. Đến 30% người lớn tuổi chúng ta có bướu thịt adenomatous polyps trong ruột già, và thường thì chúng im lặng, chẳng gây triệu chứng gì cả để ta biết. Thế mới lo, tuy không phải bướu thịt adenomatous polyp nào sau cũng biến thành ung thư.
Ai dễ bị ung thư ruột già?
Một số yếu tố được xem dễ đưa đến ung thư ruột già:
- Tuổi tác: 90% các trường hợp ung thư ruột già xảy ra ở người 50 tuổi trở lên.
- Di truyền:
25% số người bị ung thư ruột già có người thân trong gia đình cũng bị ung thư ruột già. Như vậy, trong nhiều trường hợp, tính di truyền của loại ung thư này rất mạnh. Đi khám bác sĩ, nếu người thân trong gia đình bị ung thư ruột già, bạn nhớ cho bác sĩ biết.
- Người trước bị ung thư ruột già dễ có ung thư ruột già nữa. Người có bướu thịt adenomatous polyp trong ruột già dễ bị ung thư ruột già hơn người khác.
- Thực phẩm:
Tuy nguyên nhân gây ung thư ruột già chưa được biết rõ, nhưng có lẽ ung thư ruột già là bệnh của những người thích ăn thịt.
Người ta thấy ung thư ruột già xảy ra thường hơn ở người thuộc tầng lớp khá, sinh sống nơi phồn hoa đô hội. Những khảo cứu làm tại nhiều quốc gia khác nhau trên thế giới cho thấy càng ăn nhiều chất đạm từ thịt (meat protein), càng tiêu thụ nhiều dầu mỡ (dietary fat and oil), càng dễ tử vì ung thư ruột già. Di dân từ những nơi ít có ung thư ruột già, khi đến một quốc gia mới có thói quen ăn thịt, cũng sẽ dễ bị ung thư ruột già giống như người bản xứ ở quốc gia mới đến cư ngụ. Người theo đạo Mormons ít ăn thịt ít bị ung thư ruột già hơn những ông bà bạn hàng xóm của họ không theo đạo Mormons, ăn thịt nhiều hơn; và người Nhật, trước ít có ung thư ruột già, bây giờ nhiều hơn, vì nay họ có thói quen ăn uống giống với người phương Tây.
- Bệnh viêm ruột (inflammatory bowel disease):
Nhiều người không may mang bệnh viêm ruột "inflammatory bowel disease" (gồm hai bệnh "ulcerative colitis" và "granulomatous colitis"), cứ hay đi cầu ra máu, đau bụng, lâu lâu lại tắc ruột.
Sau 25 năm mang bệnh với các triệu chứng tái phát như vậy, triển vọng bị ung thư ruột già rất cao (8-30%). Sau 15 năm mang bệnh viêm ruột, căn bệnh vẫn hay hành, cắt bỏ hẳn ruột già sẽ làm giảm nguy cơ ung thư, đồng thời cũng giúp người bệnh đỡ khổ vì các triệu chứng.
- Thuốc lá: hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư ruột già.
- Thiếu vận động: đời sống thiếu vận động cũng khiến ung thư ruột già dễ xảy ra.
Ngược lại, theo vài khảo cứu, calcium (ít nhất 1000 mg mỗi ngày, từ thực phẩm hoặc thuốc uống) có thể giúp giảm nguy cơ ung thư ruột già, thuốc aspirin và các thuốc chống viêm không chứa steroid (nonsteroidal antiinflammary drugs) như ibuprofen, napoxen … cũng vậy.
Triệu chứng
Như bạn thấy, ruột già của ta dài, gồm nhiều khúc. Triệu chứng của ung thư ruột già tùy vào chỗ ruột già có ung thư.
Khi mới từ ruột non vào ruột già phía bên phải của bụng, phân tương đối còn lỏng nên ung thư nằm ở đoạn ruột già bên phải bụng (gọi là ruột già lên, ascending colon, vì nó đi từ bụng dưới bên phải lên phía bụng trên bên phải), cả đến khi nó đã rất to, thường không gây triệu chứng gì cả. Bướu ung thư tại nơi đây hay gây loét, khiến chỗ loét cứ âm thầm chảy máu tí một, tí một, mắt ta không nhìn thấy, và phân trông vẫn bình thường. Nhưng chảy máu rỉ rả như vậy, về lâu về dài sẽ đưa đến thiếu máu, loại thiếu máu do thiếu chất sắt (iron deficiency anemia). Người có ung thư ruột già bên phải, vì thiếu máu, hay thấy mệt mỏi, hồi hộp, có khi đau ngực do tim không đủ máu nuôi (angina), thử máu thấy các tế bào hồng huyết cầu vừa thiếu, vừa nhỏ, vừa tái, không đỏ như bình thường, làm ta nghĩ đến loại thiếu máu do thiếu chất sắt. Vì thế, ở người lớn chúng ta, nhất là sau 50 tuổi, ai thiếu máu do thiếu chất sắt nhưng không có lý do nào rõ rệt có thể giải thích việc này (như phụ nữ đã mãn kinh, đâu còn ra kinh mỗi tháng, mà sao vẫn thiếu máu), cần được tìm hiểu xem có ung thư ruột già hay không.
Khi đến đoạn ruột già ngang (transverse colon, chạy từ bụng trên bên phải sang bụng trên bên trái) và ruột già xuống (descending colon) bên trái bụng, phân của ta đã trở thành cứng hơn, nên ung thư ở những phần ruột già này cản phân, khiến phân khó di chuyển, gây đau bụng. Ruột có thể tắc, có khi thủng.
Ung thư vùng trực tràng (rectosigmoid area) gần về phía hậu môn hay làm đi cầu ra máu, đi cầu khó phải rặn cho dữ (tenesmus), phân ra bé hơn bình thường. Có điều, thiếu máu lại ít khi xảy ra. Quả những triệu chứng này hay khiến chúng ta nghĩ đến bệnh trĩ, nhưng bất cứ khi nào đi cầu ra máu, và thói quen đi cầu của chúng ta tự dưng thay đổi, ta nên nghĩ đến ung thư ruột già, nhờ bác sĩ dùng ngón tay khám trực tràng cho ta, hoặc soi vùng trực tràng bằng phương pháp soi proctosigmoidoscopy.
Định bệnh
Nghĩ đến ung thư ruột già, nhất là ở những vị 50 tuổi trở lên, là ta đã đặt được bước chân đầu tiên trên con đường định bệnh.
Chúng ta biết rồi, thiếu máu do thiếu chất sắt ở đàn ông hoặc phụ nữ đã mãn kinh mà không có lý do rõ rệt, ta nghĩ đến ung thư ruột già. Đau bụng, thói quen đi cầu thay đổi (mới bón hoặc tiêu chảy thời gian gần đây thôi), đi tiêu ra máu, đi cầu phải rặn dữ quá, phân ra bé tẹo, ..., cũng vậy.
Những phương pháp hiện được dùng để khám phá ung thư ruột già: thử phân hầu tìm xem trong phân có máu không (fecal occult blood test), khám trực tràng bằng ngón tay (digital rectal examination), chụp phim ruột già (barium enema), soi đoạn cuối của ruột già gần về phía hậu môn (sigmoidoscopy), và soi toàn ruột già (colonoscopy).
Soi toàn ruột già được xem là phương pháp khám phá ung thư ruột già chính xác nhất. Sau khi ruột già của bạn được xúc rửa sạch sẽ, bác sĩ đặt một ống soi mềm vào hậu môn bạn và đi ngược lên phía trực tràng, rồi từ từ đi lên cao hơn nữa, quẹo phải trên đoạn ruột cong hình chữ S sigmoid, xong, ngược lên đoạn ruột già xuống bên trái bụng, quẹo trái khi gặp đoạn ruột già ngang, đi hết đoạn ruột già ngang, lại quẹo trái nữa, xuống đoạn ruột già lên bên phải bụng. Với ống soi, vừa đi như vậy, bác sĩ vừa xem xét kỹ lòng ruột già của bạn, và nếu gặp bất cứ chỗ nào khả nghi, sẽ cắt lấy một miếng thịt để đem thử.
Phương pháp soi toàn ruột già tốt, khám phá ung thư rất chính xác, song có thể gây biến chứng chảy máu, thủng ruột già, vì việc đi xa trên cả một cái ruột già dài và vòng vèo như thế, thỉnh thoảng cũng gặp bất trắc. Tuy vậy, những biến chứng này ít khi xảy ra, và nếu cần phải soi toàn ruột già để khám phá hoặc truy tìm ung thư, ta chẳng nên ngần ngại.
Chữa trị
Việc chữa trị ung thư ruột già tùy vào việc ta khám phá được ung thư sớm hay trễ, nó còn tại chỗ hay đã ăn sâu xuống, lan đi xa. Ung thư tiến triển qua 5 giai đoạn (Dukes staging system):
- A: khi ung thư còn ở nông trên lớp niêm mạc lòng ruột già hoặc dưới đó một chút (cancer limited to mucosa and submucosa).
- B1: ung thư xuống đến vùng bắp thịt của lòng ruột già (cancer extends into muscularis).
- B2: ung thư xuống sâu đến lớp bao phủ mặt ngoài ruột già (cancer extends into or through serosa).
- C: ung thư đã ra ngoài ruột già, lan đến các hạch bạch huyết quanh đấy (cancer involves regional lymph nodes).
- D: ung thư lan xa đến các cơ quan khác như gan, phổi, ... (distant metastases).
Trước khi chữa, để biết ung thư đã lan đến đâu, chúng ta cần soi toàn ruột già (nếu chưa soi), chụp phim ngực (chest x-ray), phim Cat scan bụng và vùng chậu (abdominal and pelvic CT scan).
Khám phá sớm trong giai đoạn A, khi ung thư mới còn trên lớp niêm mạc, chưa ăn sâu xuống lòng của ruột già, sự chữa trị giản dị, ta mổ cắt bướu ung thư là xong, và tỉ lệ sống sót được 5 năm (5-year survival rate) của người bệnh rất cao, trên 90%. Dù vậy, ta vẫn cần theo dõi sát trong vòng 5 năm đầu sau khi mổ cắt bướu ung thư thành công, bằng cách đo chất CEA trong máu (carcinoembryonic antigen), một chất tăng cao trong máu khi có ung thư ruột già) mỗi 3 tháng, khám bệnh đều mỗi 6 tháng, và soi lại hoặc chụp phim ruột già mỗi 3 năm.
Ở các giai đoạn B và C, sau khi giải phẫu cắt bỏ ung thư, thường ta phải trị liệu thêm bằng tia phóng xạ (radiation therapy) và các chất hóa học (chemotherapy), với hy vọng tiêu diệt hết những tế bào ung thư chưa cắt hết được.
Còn để quá trễ, khi ung thư đã sang giai đoạn D, lan xa đến cả các cơ quan khác, sự chữa trị chính là hóa học trị liệu (chemotherapy), dùng những thuốc có tác dụng diệt ung thư, nhờ thuốc đến mọi nơi trong cơ thể có tế bào ung thư để giết chúng hộ ta. Việc này không thành công nhiều, và tỉ lệ sống sót 5 năm của người ung thư chỉ khoảng 5%.
Bài kỳ sau, chúng ta sẽ bàn đến các cách phòng ngừa ung thư ruột già.

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức, Chuyên Khoa Nội Thương
8748 E. Valley Blvd., Ste H
Rosemead, CA 91770
Tel: [phone]

TAGS: Ung thư ruột già, Bướu thịt lành tính (Adenomatous polyps), Juvenile polyp (Nonneoplastic hamartoma), Hyperplastic polyp (Hyperplastic mucosal proliferation), Bệnh viêm ruột (Inflammatory bowel disease), Viêm ruột (Inflammatory bowel disease), Ulcerative colitis, Granulomatous colitis, Thiếu chất sắt (Iron deficiency anemia), Proctosigmoidoscop, CEA trong (carcinoembryonic antigen), Ung thư ngoài ruột già (Cancer serosa), Viêm mạc lòng ruột già (Cancer mucosa, submucosa), Ung thư bắp thịt ruột già (Cancer muscularis), Ung thư hạch bạch huyết (Cancer regional lymph nodes), Ung thư lan xa (Distant metastases), Nguyen Van Duc

[NHAKHOA]

Chuyện đời thường: bệnh tiêu chẩy

Ai trong chúng ta không qua một lần bị chứng bệnh này? Rất nhiều khi, bệnh tiêu chảy chỉ là một rắc rối nho nhỏ của cuộc sống. Nhưng cũng nhiều lần, chính bệnh này có thể gây ra mất mạng, nhất là cho trẻ em, khi số lượng nước mất đi trong phân chiếm một phần trăm quá lớn so với cơ thể nhỏ bé của các em. Vậy, bạn có biết khi nào thì tiêu chảy là quan trọng, có thể gây nguy hại nhiều và khi nào thì nó chỉ là một bệnh vặt vãnh? Xin mời bạn trả lời những câu hỏi sau đây. Câu trả lời và phần giải thích ở cuối bài. Nhưng trước hết, xin các bạn ráng trả lời những câu hỏi này đã rồi hãy xem câu trả lời.


1.Tiêu chảy thường thường sẽ tự hết, chúng ta không cần phải dùng thuốc trụ sinh hoặc những thứ thuốc khác.
a) Đúng b) Sai
2. Tiêu chẩy cấp tính thường không kéo dài quá 2 tuần và có thể gây ra do:
a)Nhiễm trùng
b)Ngộ độc thức ăn
c)Thuốc men
d)Chất caffeine
e)Tất cả những thứ trên
3.Một số người, do bẩm sinh, không thể hấp thụ một số những chất có trong thức ăn, do đó họ sẽ bị tiêu chẩy khi ăn những thức ăn có chứa chất này. Những chất nào dưới đây có thể gây ra tiêu chẩy do không được hấp thụ vào cơ thể?
a)Chất béo
b)Chất đường carbohydrates, thí dụ như chất lactose có trong sữa.
c)Những chất “thuốc bổ” dùng thêm, thí dụ như chất kẽm zinc hay magnesium dùng với số lượng cao.
d)Những chất đường hóa học, thí dụ như sorbitol hay mannitol.
e)Tất cả những thứ trên.
4.Tiêu chẩy kinh niên tức kéo dài quá 2 tuần, có thể gây ra do nhiều chứng hay bệnh khác nhau. Bệnh gì dưới đây thường không liên quan đến chứng tiêu chẩy?
a)Sưng ruột dư
b)Bệnh ruột bị kích thích quá độ (Irritable bowel syndrome)
c)Chứng không tiêu hóa chất lactosae được.
d)Bệnh celiac
e)Tất cả những bệnh trên
5.Bạn nên làm gì nếu bị tiêu chẩy cấp tính?
a)Uống nhiều sữa
b)Tránh những thức uống có chất caffeine
c)Uống ít nước lại
d)Ăn thêm nhiều chất sợi
c)Không câu nào đúng cả
6.Bạn nên đi gặp bác sĩ nếu bệnh tiêu chẩy của bạn kéo dài quá 1 tuần. Nên đi khám bệnh sớm hơn nếu:
a)Kèm theo đau bụng hay đau ruột cùng nhiếu
b)Phân có máu
c)Sốt cao hơn 101 đọ F
d)Bị mất nước
d)Tất cả những điều trên.
7.Nguyên nhân thường gây ra tiêu chẩy nhất ở trẻ em là:
a)Nhiễm vi trùng
b)Nhiễm siêu vi trùng
c)Thuốc trụ sinh
d)Ngộ độc thức ăn
8.Bị khô nước (dehydration) là một biến chứng nguy hiểm của bệnh tiêu chẩy, nhất là ở các em nhỏ. Triệu chứng khô nước ở trẻ em dưới 1 tuổi gồm có:
a)Không ngủ được
b)Sốt nhẹ
c)Không đi tiểu trong vòng 8 giờ
d)Khó chịu, hay gây
d)Tất cả những điều trên
9.Người đi du lịch có thể bị bệnh “tiêu chẩy của người du lịch” (traveler's diarrhea), một chứng gây ra do điều kiện vệ sinh thấp kém, thức ăn bị nhiễm độc và vi trùng có trong nước bẩn. Trong những điều dưới đây, điều gì có nguy cơ gây ra bệnh “tiêu chẩy của người du lịch” nhất?
a)Tuổi của người đi du lịch
b)Thời gian đi du lịch
c)Nơi đến
d)Quê của người du lịch
c)Ăn thức ăn bản xứ
GIẢI ĐÁP
1.a)Đúng
Thông thường những triệu chứng của bệnh tiêu chẩy như đi phân lỏng nhiều lần, kèm theo quặn bụng, sẽ kéo dài một thời gian ngắn rồi tự hết. Chúng ta bị tiêu chẩy khi màng nhầy của ruột bị tổn thương nên không thể hấp thụ những chất dinh dưỡng, chất nước hay cả hai. Nhưng đôi khi tiêu chẩy có thể kéo dài dai dẳng. Trong trường hợp này, bạn nên đi khám bệnh.
Nguyên nhân là vì tiêu chẩy kéo dài dai dẳng thường có liên quan tới những chứng bệnh kinh niên của ruột, thí dụ như bệnh ruột bị kích thích quá độ, những bệnh viêm ruột như Crohn's, bệnh sưng và lở ruột (ulcerative colitis). Cũng có thể là do những bệnh không hấp thu được (malabsorption) thí dụ như bệnh không chịu được sữa (lactose intoleramce) hay bệnh celiac (không hấp thụ gluten)
2.e)Tất cả những thứ trên
Tất cả những thứ trên đều có thể gây ra chứng tiêu chẩy cấp tính.
Siêu vi trùng xâm nhập và tiêu hủy màng nhầy của ruột khiến ruột không thể hấp thụ chất dinh dưỡng và chất nước được.
Vi trùng trong nước hay thức ăn có thể tiết ra một độc tố làm cho các tế bào ruột thải chất muối và nước ra khiến ruột bị tràn ứ không thể hấp thụ hết chất lỏng có trong ruột, gây ra tiêu chẩy. Vi trùng cũng có thể trực tiếp làm cho màng nhầy ruột không hấp thụ chất lỏng được.
Những chất gây viêm khác như ký sinh trùng hay phản ứng với thuốc trụ sinh hay thuốc khác cũng có thể gây tiêu chẩy.
Cách ăn uống và cách sống, thí dụ như hay ăn thức ăn nhiều chất béo hay gia vị, chất sữa, cuộc sống nhiều áp lực và lo lắng, uống nhiều chất caffeine và rượu cũng có thể làm tiêu chẩy.
3.e)Tất cả những thứ trên
Những thứ trên không được hấp thụ, có thể gây ra tiêu chẩy. Chất đường hóa học thường có trong kẹo gum và những đồ ăn gọi là “không có đường” (sugar free) có thể gây phình bụng và tiêu chẩy ở một số người, nhất là khi họ ăn nhiều những thứ này. Nếu bạn nghi ngờ mình bị tiêu chẩy vì những chất trên, nên loại bỏ chúng hoặc ăn ít hẳn đi.
4.a)Sưng ruột dư
Bệnh sưng ruột dư thường không có triệu chứng tiêu chẩy dai dẳng. Triệu chứng sưng ruột dư gồm có: đau bụng phía dưới, bên phải hay ở giữa, sốt, ói mửa, buồn nôn, không ăn được và thấy muốn đi cầu hay đánh rắm.
Tiêu chẩy dai dẳng thường liên quan tới những bệnh ruột kinh niên như đã kể trên ở câu 1.
5.b)Tránh những thức uống có chất caffeine.
Thức uống chứa caffeine có thể gây ra tiêu chẩy hay làm nó nặng thêm. Ruợu, thức ăn nhiều chất béo, nhiều gia vị và sữa cũng làm cho tiêu chảy nặng thêm. Nên theo những phương pháp duới đây để tránh bị bệnh khô nước, một biến chứng thường xẩy ra khi bị tiêu chảy:
-Uống 8 tới 16 ly những chất lỏng trong, nhìn thấu qua được (ckear liquids) như nước lã, nước ngọt trong , nước dùng gà, trà không chứa caffeine.
-Khi đã đỡ, có thể ăn thêm những thức ăn sền sệt và chứa ít chất sợi như bánh lạt, bánh mì nướng toast, trứng, cơm, thịt gà...
-Tránh sữa và những thức ăn có sữa, thức ăn nhiều mỡ và gia vị vài ngày.
-Không uống caffeine , không hút thuốc.
6. e)Tất cả những điều trên
Liên lạc với bác sĩ của bạn nếu bạn tiêu chẩy kèm theo đau bụng hay đau ruột cùng nhiều, phân có máu, sốt cao hơn 102 độ F, hay bạn bị khô nước. Triệu chứng khô nước gồm có:
-Thấy khát nước dữ dội
-Miệng khô
-Không đi tiểu hay đi rất ít
-Thấy rất yếu ớt
-Chóng mặt, xây xẩm
-Mạch nhảy nhanh
7. b)Nhiễm siêu vi trùng
Nguyên nhân thông thường nhất gây ra tiêu chẩy ở trẻ em là nhiễm siêu vi rotavirus. Bệnh nhiễm siêu vi rotavirus có thể kéo dài từ 3 tới 8 ngày, gây ra ói mửa, tiêu chẩy, sốt và đôi khi đau bụng. Chúng ta thường lây bệnh do tiếp chạm với những chỗ có dính siêu vi. Cacùc tốt nhất để tránh bị lây bệnh là rửa tay. Luôn luôn rửa tay :
-Trước khi làm hay ăn thức ăn.
-Sau khi đi vệ sinh
-Sau khi thay tã cho em bé
-Sau khi hỉ mũi, hắt xì, ho vào tay mình.
-Sau khi chơi với thú nuôi trong nhà
-Sau khi đổ rác hay đụng tới thùng rác.
8. c) Không đi tiểu trong vòng 8 tiếng
Một em bé dưới 1 tuổi không ướt tã trong 8 giờ đồng hồ có nghĩ a là em có thể bị khô nước. Nên cho em bé uống thêm chất lỏng và liên lạc với bác sĩ của em nếu quá 12 giờ em vẫn không đi tiểu. Ngoài ra cũng nên gọi bác sĩ nếu:
-Em sốt cao hơn 102 độ F
-Phân có máu
-Miệng khô hoặc khóc mà không có nước mắt
-Có vẻ im lìm, ngủ gật một cách khác thường hoặc không phản ứng
9. c) Nơi đến
Đi tới những nước đang phát triển như châu Mỹ La tinh, châu Phi, Trung Đông hay châu Á, bạn dễ bị bệnh tiêu chẩy của người du lịch hơn. Nên theo những chỉ dẫn sau:
-Tìm hiểu về nguy cơ mắc bệnh tiêu chẩy ở nơi bạn sẽ đến.
-Không uống nước từ vòi nước hoặc nước đá. Chỉ dùng nước đóng chai. Ngay cả súc miệng cũng dùng nước đóng chai.
-Chỉ ăn thức ăn nấu chín kỹ
-Chỉ ăn những trái cây bạn mới lột vỏ
-Tránh uống sữa hay ăn thức ăn có sữa chưa khử trùng (pasteurized)
-Không ăn rau sống vì rau có thể được rửa không kỹ hoặc rửa bằng nước không sạch.