Benh Hoi Mieng

[NHAKHOA]

BỆNH HÔI MIỆNG (BAD BREATH)

BSNK Anne-Marie Hòa Nguyễn



"Hôm nay cắp sách đến trường

Ngồi chung một ghế chuyện trò quen em

Dáng em xinh đẹp như tiên

Có chiếc răng giả bựa vàng bám quanh

Tươi cười em nói đôi lời

Hơi thở nồng nhiệt mọi người quay đi

Thương em anh nhắn đôi lời

Nên đi chữa trị, người đời bớt chê..."


Bài thơ trên diễn tả và so sánh một nụ cười và hơi thở một người mình yêu mến, Nhưng nếu bộ răng của bạn mà bị sún, sâu, hoặc tẽ ra và hơi thở của bạn quá nồng nàn thì là một cái nạn lớn có thể đưa tới việc nản lòng. Hội đồng Nha Khoa Mỹ (American Dental Association) phỏng đoán 50-65% người lớn (trong 85 triệu người Mỹ) bị chứng bệnh hôi miệng. Hằng năm, người Mỹ chi tiêu khoảng 1 tỷ Mỹ kim mỗi năm để mua sắm thuốc rửa miệng, kẹo the hoặc chewinggum để giữ cho thơm miệng. Những phẩm chất này chỉ công hiệu trong thời gian rất ngắn ngủi. Thuốc nước súc miệng (mouthwashes) chỉ công dụng trong khoảng 1 tới 3 giờ đồng hồ. Chúng ta cũng nên biết phần đông những bình thuốc tráng miệng đều có chất alcohol và có thể kích thích những mô phần trong miệng (Irritation of oral tissues) làm cho bệnh hôi miệng thành nặng hơn.


Miệng hôi, tiếng Mỹ thường gọi là bad breath hoặc danh từ trong chuyên khoa gọi là Halitosis. Chữ Halitosis xuất gốc từ tiếng Latinh – halitus là "hơi thở" và osis là "tình trạng". Hơi thở hôi là một vấn đề quen thuộc đối với các chuyên viên ngành nha và bệnh nhân. Có người tự giác, đến than với bác sĩ rằng mình bị hôi miệng. Thường hơn, người bị hôi miệng không biết miệng mình bị hôi. Tình trạng này có thể xảy ra trong mọi người ở mọi lứa tuổi và có thể nặng ở một số người, đến mức độ bị mọi người xa lánh. Bài viết này sẽ trình bày và dẫn giải những lý do đưa tới bệnh hôi miệng và cách thức điều trị căn bệnh này.


Các mùi gây khó chịu có thể do nhiều nguồn khác nhau trong cơ thể. Chứng bệnh nặng mùi có thể phát khởi từ khoang miệng (oral cavity), hốc mũi (nasal passages), đường khí quản (upper respiratory tract), hoặc phần trên của đường tiêu hóa (upper digestive tract). Người Việt Nam chúng ta thường tin và nghĩ rằng tình trạng hôi miệng xảy ra vì mình bị bệnh đau bao tử hoặc bệnh phổi. Những nghiên cứu cho thấy 85% căn bệnh hôi miệng đều phát xuất từ khoang miệng. 10% còn lại phát xuất từ đường hô hấp, đường tiêu hóa, hoặc những bệnh như bệnh viêm gan (cirrhosis), bệnh tiểu đường (diabetes), hoặc bệnh thận (kidney failure).


Có hai nguyên nhân gây ra bệnh hôi miệng: do miệng, và không do miệng. (bảng kê 1). Nói chung, với số người bị hôi miệng, nguyên nhân gây hôi nằm ngay trong miệng. Lý do chính gây ra bệnh hôi miệng là sự thối nát của vi trùng (bacterial putrefaction) và việc sản xuất những tính chất sulfur. Trong khoang miệng, chúng ta có hơn 300 loại vi trùng sống tương trợ lẫn nhau với những cấu tạo phức tạp chung quanh những mô bao bọc chân răng, lưỡi và cuống họng. Phần đông những vi trùng gây biến chứng bệnh hôi miệng đều thuộc loại "vi trùng kỵ khí, G-". Những vi trùng này chuyển hóa những chất axit amino tiết ra từ thực phẩm và những chất peptide từ nước bọt thành những khí chất phụ khác (gas by-products). Nghiên cứu cho thấy hydrogen sulfide (H2S), methyl mercaptan (CH3SH), dimethylsulfide (CH3SCH3), hoặc dimethyl disulfide là những chất sulfur dễ bay hơi có mùi hôi, là chủ yếu trong chứng hơi thở hôi. Những khí chất nêu trên còn được gọi chung trong sách vở là "hợp chất khí sulfur" (volatile sulfur" (volatile sulfur compounds, VSCs).


Khi nói tới khoang miệng, chúng ta cũng nên biết tầm quan trọng của nước bọt, nước miếng. Nước miếng có rất nhiều công dụng, chẳng hạn như có tính chất kháng vi khuẩn (antibacterial), kháng siêu vi trùng (antivirus), kháng trị nấm (antifungal), chất lượng dung hòa (buffering capacity), và tẩy sạch khoang miệng (mechanical cleansing of the oral cavity). Tóm lại, nước miếng được coi như là một loại xà bông rất tốt trong miệng, có tính chất sát trùng. Đồng thời, nước bọt còn có công dụng hòa tan (solvent) hoặc tận diệt những phẩm chất bay hơi nặng mùi (malodorous volative compounds). Nếu những chất nặng mùi này được hòa tan trong nước miếng thì sự cảm nhận mùi hôi cũng được giảm đi. Nhưng nếu mực nước miếng bị ngưng chặn hoặc giảm thiếu, thì lượng chất sulfur sẽ tăng trưởng và sẽ dễ dàng cảm nhận hơn. Phần nhiều chúng ta nuốt hoặc hít hơi vào trước khi phát âm. Bởi vì thế, chúng ta rất dễ dàng nhận ra những người bị bệnh hôi miệng khi họ đang "thao thao bất tuyệt".


I. Nguồn hôi do miệng (bảng kê 2)


A. Bệnh nướu răng – bệnh nha chu (gum diseases)


Bệnh răng và bệnh viêm lợi kinh niên (Chronic gingivitis) có lẽ là những nguyên nhân gây hôi miệng nhiều nhất, vì tạo điều kiện thuận lợi cho các vi trùng phát triển tối đa. Khi nướu răng đã bị nhiễm độc, tình trạng sẽ lây tới những hốc trống dưới nướu răng (pockets). Những hốc rỗng này là nơi chứa đựng nhiều loại vi trùng kỵ khí luôn xung đột với những kháng tố do cơ thể tạo ra. Đồng thời, những loại vi trùng G- gây ra bệnh nướu răng cũng sản xuất ra những lượng chất sulfur đưa tới tình trạng hôi miệng kinh niên (chronic bad breath) nếu tình trạng căn bệnh bị kéo dài.


B. Bệnh viêm sưng miệng (stomatitis)


Các tình trạng làm viêm khoang miệng hay lưỡi (vì bệnh hoạn, do dùng thuốc, hay do cơ thể thiếu các sinh tố) cũng có thể gây hôi miệng vì khi miệng, môi, lưỡi bị lở nứt thì thức ăn và vi trùng sẽ bám bíu vào những chỗ nứt lở này.


C. Sâu răng (dental caries)


Thông thường, sâu răng ít khi nào đưa tới tình trạng hôi miệng. Ngoại trừ khi răng bị mẻ khoảng lớn làm cho thức ăn bị dắt vào và bị ứ đọng lâu ngày. Những tình trạng khác như vết trám bị lồi lõm (faulty, overhanging restorations) hoặc mão răng bị hở (leaking crowns) cũng có thể làm cho thức ăn bám dính và ứ đọng lại.


D. Thuốc lá (smoking)


Hút thuốc lá loại nào cũng làm hôi miệng và dễ phát hiện nhất. Chất thuốc nicotine trong điếu thuốc lá bám trên mặt răng và lưỡi lâu ngày sẽ làm cho răng, lưỡi thâm nâu (nicotine stain) và bề mặt răng trở nên rám, tạo nên cơ hội thuận tiện cho trăm loại vi trùng bám vào chân răng và mặt lưỡi (bacterial attachment) và làm hư hoại. Hơn nữa, những tình trạng nguy cơ khác có thể xảy đến những người nghiện thuốc lá như là bệnh nướu răng đưa tới sự rụng răng, ung thư miệng, cuống họng, phổi, v.v...


E. Hơi thở buổi sáng (morning breath)


Trong lúc ta ngủ ban đêm, nước miếng gần như ngừng chảy. Không có nhiều nước miếng ban đêm, các vi trùng trong miệng sinh sôi nảy nở, tạo ra mùi hôi. Mùi hôi này phát xuất từ những vi trùng kỵ khí (anaerobic bacteria) ẩn núp trong những kẽ hở trong lưỡi và răng đã sản xuất ra chất hydrogen sulfide.


F. Khô miệng (dry mouth)


Miệng bị khô do bất cứ nguyên nhân nào cũng có thể làm miệng thêm hôi vì số lượng nước miếng bị giảm đi. Nghiên cứu cho thấy chứng khô miệng làm tăng thêm phần sản xuất những chất sulfur trong miệng. Những nguyên nhân đưa tới chứng giảm nước bọt như là dùng thuốc men, trị bệnh bằng tia phóng xạ (radiation therapy) chung quanh vùng quai hàm mặt, Sjogrens Syndrome, hoặc thở bằng miệng. Sự giảm xuất nước bọt cũng có thể xảy ra trong những người già vì những tuyến nước bọt bị bóp nhỏ hoặc teo đi.


G. Bộ phần răng giả (mouth appliances)


Những bộ răng giả, hoặc cố định (fixed) hoặc tháo ráp được (removable), là nơi các vụn thức ăn trôi dạt vào và ẩn nấp khi ta ăn uống. Nếu lâu ngày chúng ta không chà cọ, những vụn thức ăn hoặc cặn bã ấy sẽ hư thối và tạo nên mùi hôi tanh. Nếu có thể, ta nên tháo gỡ và chùi rửa bộ răng giả hoặc dùng sợi chỉ luồn dưới cầu răng ngày một lần vào buổi tối, để phòng tránh sự ứ đọng thức ăn trong miệng.


H. Nhịn đói (hunger)


Người bỏ bữa ăn vì lười ăn hoặc ăn kiêng cữ hay bị hôi miệng. Khi ăn, những tác động nhai cắn làm nước miếng được tiết ra nhiều, rửa và giết bớt vi trùng trong miệng, khiến miệng không bị hôi.


I. Thức ăn (foods)


Một số các chất biến dưỡng từ thức ăn được hấp thụ vào máu, rồi thải ra ngoài cơ thể qua đường phổi. Hành, tỏi, rượu, gây hôi miệng qua cơ chế này. Người Việt Nam chúng ta có nhiều món rất ngon, như là mắm cà tôm, mắm ruốc, khô mực, khô cá thiều v.v... nhưng những món này lưu trữ trong hơi thở rất lâu nên khi ta ợ lên thì ôi thôi là... hôi!


J. Tuổi tác (aging)


Mùi của hơi thở thay đổi theo tuổi tác. Ta hay bảo hơi thở của trẻ em thơm như mùi sữa. Lớn lên, từ tuổi vị thành niên (adolescence) đến tuổi trung niên (middle age), hơi thở đã kém thơm tho. Càng lớn tuổi, hơi thở càng... có mùi, dù ta giữ gìn răng miệng đúng cách. Vì càng lớn tuổi, các tuyến nước bọt trong miệng bị giảm nhỏ lại thì số lượng và phẩm chất nước bọt cũng bị giảm đi đưa tới bệnh hôi miệng.


II. Nguồn mùi hôi không do miệng


Thuốc (medications)


Những thuốc dùng có tác dụng làm khô miệng hoặc ảnh hưởng tới những tuyến nước miếng đều có thể gây hôi miệng.


Những thuốc chống nghẹt mũi (anti-histamines), dùng chữa ngứa, chữa dị ứng mũi (Claritin, Benadryl, Chlor-Trimeton, Dimetapp) làm cho mũi và miệng khô khan. Các thuốc chữa bệnh tâm thần (anxiolytics, antidepressants, antipsychotics) và thuốc chữa cao áp huyết (diuretics) có thể ảnh hưởng ít nhiều tới những tuyến nước miếng.


Theo như nêu trên, 90% chứng bệnh hôi miệng phát xuất từ khoang miệng. 10% còn lại là do những bệnh trong cơ thể gây nên. Các bệnh hệ thống, làm thay đổi hóa học bình thường của cơ thể, tạo ra những chất dễ bay hơi đến các hệ bài tiết hay phổi qua đường máu rời được thoát ra ở mồ hôi, nước bọt, các dịch tiết hay khí thở gây ra mùi hôi.


1. Nóng sốt và thiếu nước (fever/dehydration)


Nóng sốt cao và thiếu nước trong cơ thể làm giảm sự tiết bài nước miếng đưa đến tình trạng hôi miệng. Cơ thể bị thiếu các sinh tố như sinh tố A, B12, chất sắt (Iron), chất kẽm (Zinc) sẽ làm miệng bị khô, nứt nẻ khiến cho bã thức ăn và vi trùng dễ bám vào những chổ nứt nẻ này.


2. Bệnh tiêu hóa (gastrointestinal disorders)


Nếu nói tổng quát thì những tình trạng nào dẫn tới sự suy yếu (weakening) hoặc ngăn cản (inhibition) việc khép đậy van thực quản như bệnh dội ngược bao tử thực quản (gastroesophageal reflux disease), hẹp môn vị (pyloric stenisis), hoặc thoát vị lỗ khuyết (hiatal hernia) đều dẫn tới nguồn hôi miệng. Ví dụ, người bị bệnh dội ngược bao tử thực quản (gastoesophageal reflux disease). Trong trường hợp này, thức ăn trong bao tử dội ngược lên thực quản, vì van đóng ở giữa thực quản và bao tử bị yếu, khiến có thể bị hôi miệng. Vì van đóng bị yếu, thức ăn ợ lên và các mùi hôi chua trong bộ tiêu hóa dội ngược lên thực quản, rồi theo miệng thoát ra ngoài.


Gần đây, một giả thuyết khác được đưa ra cho chúng ta thấy sự liên hệ giữa bệnh hôi miệng và vi trùng Helicobacter pylori trong bao tử – một tình trạng nhiễm trùng gây nên bệnh loét bao tử và ung thu dạ dày. Dựa trên giả thuyết này, người ta thấy khi dùng thuốc metronidazole thì đã làm tan biến mùi hôi trong miệng và cũng đưa tới sự thay đổi hóa lượng số vi trùng trong miệng.


3. Bệnh tiểu đường (diabetes)


Sự liên hệ giữa bệnh tiểu đường và bệnh nướu răng đã được giới y nha sĩ xác nhận rõ ràng từ nhiều năm qua. Thường thường trong những người mắc bệnh tiểu đường, hệ thống mạch máu bị nghẽn tắc, nên việc lưu chuyển các chất bổ dưỡng, dưỡng khí và các huyết cầu tới những bộ phận quan trọng như tim, óc, mật và thận cũng bị ảnh hưởng. Cũng vì hệ thống mạch máu bị nghẽn, việc máu lưu thông đến những mô chung quanh chân răng cũng bị giảm đi, khiến nướu và xương hố răng bị hư hại nhanh hơn bình thường. Nhiều dữ kiện cho chúng ta thấy bệnh nướu răng biến nặng mau lẹ hơn nếu người đó cũng bị mắc bệnh tiểu đường. Thêm nữa, theo kinh nghiệm quan sát, người bị bệnh tiểu đường thường hay có nhiều những bọng mủ nhọt nổi chung quanh vùng nướu răng mà không có một lý do gì chính đáng. Khi nhận ra những dấu chỉ này trong lúc khám răng, người nha sĩ nên gửi người bệnh tới một bác sĩ y khoa để thử chất lượng đường trong máu.

[NHAKHOA]

4. Nhiễm trùng đường phổi (respiratory tract infections)


Ung thư phổi, lao phổi (tuberculosis), viêm phổi (pneumonia) hoặc viêm mù màng phổi (empyema) đều phô bầy với dấu chỉ hôi miệng. Đây là điểm quan trọng cho 2 giới y-nha khoa trong phần định bệnh để nhận ra bệnh sớm và chữa trị kịp thời.


5. Bệnh liên quan tới tai, mũi, họng (ear, nose, throat disorders)


Các bệnh viêm mũi, nhiễm trùng các xoang quanh mũi hay bướu trong mũi hoặc ung thư cổ họng (pharyngeal cancer) đều có thể gây hôi miệng vì người bệnh có thể không thở được qua đường mũi mà phải thở bằng miệng.


6. Bệnh suy thận (renal failure)


7. Bệnh xơ gan (cirrhosis)


8. Nhiễm trùng nấm (fungal infection)


Nấm Cadida mọc trong miệng cũng gây hôi miệng. Nấm Cadida là một loại nấm gây bệnh hay mọc ở những chỗ ẩm ướt trong cơ thể. Trường hợp này thường thấy ở những người có bệnh tật làm giảm sức kháng cự của cơ thể như bệnh AIDs, các bệnh ung thư, tiểu đường v.v... Những người bị nhiễm trùng nấm Candida thường thở ra mùi ngọt trái cây (sweet, fruit odor). Trong trường hợp này, những thuốc kháng trị nấm như chlortrimazole hoặc nystatin có thể dùng để giảm bệnh và chữa trị tình trạng hôi miệng.


9. Hôi miệng tưởng tượng (imaginary halitosis)


Trong trường hợp hiếm có này, người bệnh nhân có cảm tưởng mình bị hôi miệng trầm trọng đưa tới việc mọi người xa lánh. Sau khi được khám kỹ lưỡng mà vẫn không tìm ra nguyên nhân nào rõ rệt, vị bác sĩ sẽ bắt đầu nghĩ rằng bạn bị bệnh ảo tưởng hôi miệng. Trong vấn đề này thì người bệnh có thể được gửi tới những vị bác sĩ tâm thần (psychiatrist) để khám nghiệm.


Chẩn bệnh


Trước kia, để biết mình có hơi thở hôi hay không, thì chúng ta thử nghiệm bằng cách liếm trên cổ tay hoặc luồn sợi chỉ nha khoa qua răng rồi đem lên mũi ngửi để tự xét đoán. Cách này không được chính xác mấy ngoại trừ chính mình tự giác và chấp nhận rằng mình có bệnh. Cách khác là nhờ người ngoài, bạn bè hoặc những người trong gia đình "âm thầm mách bảo". Cách này tuy hơi xỗ xàng nhưng chỉ có những người thương yêu lo lắng và gần gũi chúng ta nhất mới bạo dạn "nhắc khéo" được.


Trong phần chi tiết nguồn gốc bệnh hôi miệng, phần nhiều lý do gây nên hơi thở hôi đều phát xuất từ trong miệng, chỉ có một phần rất nhỏ phát nguồn từ những căn bệnh trong cơ thể. Bởi thế, khám răng và khoang miệng rất là quan trọng. Ung thư cuống họng, sâu răng, hoặc viêm nướu răng là những tình trạng chính đưa tới nguồn hôi miệng. Những tình trạng khác như chiếc răng cấm mọc ngầm, kẽ răng tách hở, thức ăn bám vướng, hoặc những vết trám lồi lõm không mịn màng cũng là những lý do trực tiếp đưa tới chứng bệnh hôi miệng. Riêng những người bệnh nhân phải đeo bộ răng giả thì ta nên tháo gỡ ra thường nhật nhất là về ban đêm khi ta đi ngủ vì lý do như:


1. Khi ta ngủ thì chất lượng nước miếng bị giảm thiếu đi nhiều.


2. Bên trong bộ răng giả là nơi ẩm ướt tạo nên bầu khí lý tưởng cho vi trùng và nấm Candida bám víu và tha hồ tăng trưởng.


3. Vòm nướu răng bị bít kín nên oxygen không được luân chuyển điều hòa.


4. Có thể bị nuốt nghẹn nếu bộ răng giả làm quá nhỏ.


Khổ hơn nữa nếu quý vị nào phải cần chất cồn/keo dán để giữ cho bộ răng mình không bị lung lay hoặc rớt ra thì càng nên tháo ra mỗi ngày.


Khi đi khám răng, chúng ta cũng nên hỏi người nha sĩ của mình coi có bị bệnh nướu răng hay không vì số vi trùng thường hay ần náu trong những hốc rỗng chung quanh chân răng. Những chất mủ quyện chung với máu tiết ra từ những chân răng gây nên chứng bệnh hôi miệng kinh niên. Các công cuộc nghiên cứu cho thấy sự quan hệ giữa bệnh viêm nướu răng, bệnh nha chu và tình trạng hôi miệng. Nếu nha sĩ cho chúng ta biết đang bị bệnh nướu răng, thì nên chữa trị ngay chứ đừng kéo dài vì căn bệnh sẽ tiến triển nặng hơn và có thể đưa tới sự rụng răng hoặc lây qua những vùng khác. Vị nha sĩ có thể thoải mái chữa trị bệnh nướu răng cho bạn hoặc gửi tới những nha sĩ chuyên khoa về bệnh nướu răng (Periodontist).


Về phần khô miệng, chúng ta hiểu bệnh khô miệng có thể do tuổi tác hoặc do nhiều chứng bệnh khác hoặc do dùng thuốc đưa tới sự giảm thiểu lượng chất nước bọt. Chúng ta cũng nên để ý hơn các dấu hiệu và triệu chứng khô miệng bao gồm sự giảm vị giác (decrease of taste sensation), khó nuốt (difficulty in swallowing), viêm niêm mạc miệng (inflamed oral mucosa), và sâu răng bò lan (rampant caries) đặc biệt chung quanh phần cổ răng (cervical tooth margins).


Trong phần chẩn bệnh, chúng ta cũng nên cho vị bác sĩ, nha sĩ biết bệnh hôi miệng của mình bắt đầu từ lúc nào, thường trực (constant) hoặc bất thường lúc có lúc không (intermittent). Đồng thời, chúng ta cũng nên cho biết thói quen ăn uống của mình, có hút thuốc lá không, có dùng thuốc tây, ta chữa bệnh, và liệt kê các tật bệnh đã hoặc đang chữa trị. Cách tốt nhất là chúng ta nên biên vào mảnh giấy và mang theo mỗi khi đi khám bệnh tất cả căn bệnh mình đang có và các loại thuốc đang dùng ở nhà, độ lượng thuốc, và cách thức dùng mỗi ngày. Đây cũng là thói quen tốt nên thực hành và vô cùng hữu dụng khi gặp những trường hợp khẩn cấp.


Hiện tại trên thị trường có bán 2 loại máy dùng để chuẩn đoán mùi hôi là máy PerioTemp và máy Halimeter. Tuy không được chính xác 100%, máy PerioTemp được dùng để đo nhiệt độ trong hốc răng. Nhiệt khí là sản vật phụ trong tình trạng bị viêm. So với nhiệt độ bình thường trong cơ thể, khi mực độ lên cao thì có nghĩa là sự tăng trưởng của vi trùng và sự tàn phá các mô và tế bào trong người cũng tăng cường. Máy Halimeter là dụng cụ đo lường chất khí sulfur khi ta thở ra. Ống máy thu hút hơi thở của chúng ta và đo lường chất hydrogen sulfide và chất methylmercaptan trong hơi khí. Khi số lượng đo 150 parts per million (ppm) hoặc cao hơn thì ta biết chắc chắn người đó mắc chứng hôi miệng và cần chữa trị.


Chữa bệnh


Trong ngành Y Nha học, việc chữa trị cũng tùy thuộc vào nguyên nhân ta tìm ra. Sau khi chuẩn bệnh kỹ lưỡng và tìm được nguyên nhân rồi, thì việc chữa trị rất là dễ dàng (bảng kê 3). Có rất nhiều yếu tố gây ra hôi miệng. Theo như trình bày ở trên, 90% lý do hôi miệng phát nguồn từ khoang miệng, răng và lưỡi. Trong trường hợp này thì vệ sinh răng miệng là cách chữa chính. Chúng ta nên đánh răng ít nhất là hai lần mỗi ngày, đồng thời làm sạch các kẽ răng bằng cách dùng chỉ răng (dental floss) ít nhất ngày 1 lần: Chúng ta nên tập đánh hoặc nạo mặt lưỡi, vì lưỡi cũng là chỗ thức ăn hay bám vào nhiều. Chải răng, lưỡi thật kỹ trước khi đi ngủ ban đêm và vào buổi sáng thức dậy cũng làm chứng hôi miệng giảm đi. Ta cũng nên dành ít thời giờ đi khám răng ít nhất một năm 2 lần để chà rửa răng. Đây cũng là điểm thuận tiện để ta biết có bị sâu răng hoặc bị nướu răng. Nếu toàn diện xương hố răng có độ sâu (6 một hoặc nhiều hơn), người nha sĩ sẽ nạo chân răng (root planing) hoặc gửi ta đi tới những nha sĩ chuyên khoa về nướu răng để chữa trị. Nếu chúng ta không còn răng mà phải đeo bộ răng giả, thì cách vệ sinh cũng cần phải áp dụng mỗi ngày. Theo như trình bày ở trên, bộ răng giả của chúng ta làm bằng chất nhựa tạo nên cơ hội thuận tiện cho thức ăn và vi trùng bám vào tạo nên mùi hôi. Vì thế, chúng ta không nên đeo bộ răng giả trong nhiều giờ nhất là khi đi ngủ. Chúng ta cũng nên chải rửa sạch trong ngoài và ngâm bộ răng giả trong nước xà bông hoặc chất nước sát trùng (Efferdent, Polident, etc.) mỗi đêm. Trong miệng thì chúng ta nên dùng bàn chải thật mềm hoặc khăn bông nhỏ để lau chà vòm nướu.


Hiện nay chưa xác định được là nước súc miệng nào tốt và hữu hiệu nhất vì chúng chỉ đơn thuần che dấu tạm thời mùi hôi miệng từ 30 phút tới 3 tiếng là cùng. Cho nên, bệnh nhân nên thử sản phẩm ít nhất 2, 3 tuần trước khi thử loại khác, cho đến khi tìm thấy loại nào có hiệu quả cao và vừa ý mình. Có nhiều loại nước súc iệng với các thành phần khác nhau: có tính sát khuẩn như cetylpyridium chloride, benzethonium chloride, chlorhexidine, triclosan; các chất oxýt hóa như chlorine dioxide. Điểm quan trọng về chất thuốc nước là tất cả nước súc miệng đều chứa chất rượu (alcohol) có thể làm miệng bị khô, lở loét và đưa tới tình trạng nặng hơn. Những tác hại khác trong việc dùng thuốc nước như sự thay đổi màu răng, lưỡi thành nâu (i.e. Peridex stain) hoặc làm thay đổi vị giác (altered taste sensation).


Về chứng khô miệng, hiện tại có nhiều dược phẩm có thể dùng để kích thích tuyến nước bọt hoặc các chất thay thế (salivary substitutes) giúp cho người bệnh được thoải mái. Điều tiên quyết là ta nên uống nhiều nước và hạn chế những thức uống có chất caffeine như cà phê, nước ngọt v.v... Nếu phải dùng thuốc men để chữa trị những bệnh khác trong cơ thể (áp xuất cao, tâm thần, nghẹt mũi) trong thời gian lâu ngày, thì ta có thể dùng nước bọt nhân tạo (như Xero-Lube, Salivart) để tránh tình trạng miệng bị khô khan. Một phương thuốc vạn năng phổ biến là đề nghị dùng thực vật giàu chất sợi (rubber consistency), nhai kẹo dẻo không đường hoặc kẹo cao su (sugarless chewing gum). Đây là phương pháp tự nhiên kích thích tuyến nước bọt và làm tăng cử động lưỡi giúp loại bỏ mảng bám lưỡi, do đó làm giảm mùi hôi.

[NHAKHOA]

Kết luận


Trong nhiều trường hợp, mùi hôi là do sự kết hợp của nhiều bệnh lý và điều trị hiệu quả bằng cách kết hợp các phương pháp điều trị. Sau khi đọc bài trên, chúng ta biết khoang miệng, hàm răng, mặt lưỡi là nguồn gốc chính đưa tới tình trạng hôi miệng. Vì thế, người nha sĩ gia đình của chúng ta nên cần để ý thêm những nguồn gốc lý do đưa tới tình trạng hôi miệng. Quan trọng hơn hết, người nha sĩ còn có trách nhiệm chỉ dạy cho người bệnh nhân của mình cách gìn giữ chải chuốt và bảo tồn hàm răng. Nếu bệnh hôi miệng vẫn tiếp tục, người bệnh nhân nên được gửi đi tới những vị bác sĩ y khoa gia đình hoặc chuyên khoa nội thương để tìm ra những nguyên cớ khác trong cơ thể. Tuy tình trạng hôi miệng của mình có thể làm cho mọi người xa lánh, nhưng đừng có vì đó mà chúng ta phải thất vọng buồn chán và bỏ cuộc. Theo như câu của một vị bác sĩ nói trong một buổi thuyết trình, "Hơi thở hôi còn khá hơn là không còn hơi thở". Trở lại bài thơ của Tình Người Dịu Dàng, nhà thơ đó diễn tả Hơi Thở và Nụ Cười khi chàng gặp lại người yêu của mình:


Trái tim rung động nhịp nhàng

Nhẹ nhàng hơi thở tỏ bày yêu em.

Thương em thương cả nụ cười

Hàm răng đầy đặn thật là dễ thương!



Tài liệu tham khảo:


1. Clark GT, Nachnani S, Messadi D. Detecting and Treating Oral and Nonoral Malodors. CDA Journal Feb 1997; 25 (2):133-144


2. Cohen M. A new era in halitosis and periodontal treatment. Dentistry Today. August 1998, pp. 88-90.


3. Klokkevold PR. Oral Malodor: A Periodontal Perspective. CDA Journal Feb 1997; 25 (2): 153-159.


4. Messadi DV. Oral and Nonoral Sources of Halitosis. CDA Journal Feb 1997; 25 (2):127-131.


5. Miller RA. Treating halitosis: anew opportunity. Dentistry Today. Sept 1996, pp. 118-120.


6. Nguyễn, TH. Phát hiện và điều trị mùi hôi do miệng và không do miệng. Cập nhật Nha Khoa. 1998. Tập I. tr. 7-17.


7. Nguyễn, VD. Chứng hôi miệng (Bad Breath) Bút Việt Weekly News, July 1996. Số 209, tr. C4-C10.


8. Richter JL. Diagnosis and treatment of halitosis. Compendium Apr. 1996; 17 (4): 370-384.


9. Spielman A, Bivona P, Rifkin BR. Halitosis a common oral problem. N Y State Dent. 1996: 36-42. van Steenberghe D. Breath malodor. Curr Opinion in Periodontol 1997; 4:137-143.


Bảng kê 1. 7 nguồn phổ biến mùi hôi


1. Khoang miệng và mặt lưỡi

2. Mũi, cổ họng

3. Khô miệng (bệnh hoạn, thuốc men, đói khát...)

4. Đường hô hấp hoặc cuống phổi

5. Bệnh hoạn cơ thể

6. Đường tiêu hóa

7. Thực phẩm


Bảng kê 2.


Nguồn mùi hôi trong khoang miệng

1. Bệnh nướu răng / nha chu (Periodontitis)

2. Viêm nướu răng (Gingivitis)

3. Lở loét trong miệng (aphthous/traumatic ulcers)

4. Răng sâu / hư thối (Dental cavity/abscess)

5. Hút thuốc lá (Smoking)

6. Bệnh nấm (Candidiasis)

7. Nhiễm siêu vi trùng Herpes (Herrrpetic infections)

8. Ung Thư khoang miệng (Oral cancer)

9. Khô miệng (Xerostomia)

10. Bất hảo trong việc vệ sinh răng miệãng (Poor oral hygiene )

[NHAKHOA]

Hôi miệng và cách điều trị

Thường những người mắc chứng bệnh này không biết mình có hơi thở khó ưa nếu không được người khác nói cho biết. Một cuộc điều tra cho thấy, có tới 58% người được hỏi trả lời rằng đồng nghiệp của mình có vấn đề về hơi thở.

Chứng hơi thở hôi không phải là mới mẻ vì từ lâu người ta đã biết nó. Nhiều nhân vật có địa vị đứng đầu nhà nước như vua Louis 14 của Pháp, trùm phát xít Đức Hitler đều có hơi thở khó ngửi. Ngay cả nam diễn viên nổi tiếng Clark Gable cũng không tránh khỏi chứng bệnh này, khiến cho cô đào Vivian Leigh khi cùng đóng phim Cuốn theo chiều gió với ông đã kêu lên sau những cảnh hôn nhau đắm đuối: “Hơi thở của Clark thật là khó chịu".

Khoảng 90% trường hợp hơi thở khó chịu có nguyên nhân ở vùng miệng. Trong khoang miệng mỗi người có khoảng 500 loài vi khuẩn khác nhau, hoạt động phân hủy của chúng tạo ra nhiều hợp chất gây hôi như hydrosulfit (thường có trong trứng thối), dimethylsulfit (có mùi cay xộc), metylmercaptan (như mùi phân), cadaverin (mùi mục rữa). Thường thì các bệnh về răng và lưỡi là nguyên nhân gây hôi miệng như sâu răng, viêm nha chu, mang hàm giả, chân răng nhiễm trùng... Một số bệnh nhân chạy tia xạ vùng đầu cổ hoặc dùng một số thuốc giảm tiết nước bọt cũng bị khô miệng, gây hôi. Mùi hôi cũng có thể xuất phát từ mũi, từ xoang hàm (viêm xoang hàm), từ tai (viêm tai giữa), từ họng (viêm họng hạt có mủ).

Một số bệnh về hô hấp và tiêu hóa cũng làm cho hơi thở có mùi khó chịu. Nếu hôi miệng kèm theo đau bụng, vùng dưới mũi ức nóng rát, ợ chua, ợ hơi thì nên nghĩ đến khả năng “hở tâm vị” (phía trên dạ dày đóng không chặt nên mùi thức ăn trong dạ dày thoát lên). Hơi thở có mùi hôi còn có ở một số người bị rối loạn chuyển hóa, bệnh gan, bệnh nội tiết, bệnh tiểu đường (mùi hôi của aceton). Ký sinh trùng đường ruột cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh này.

Việc điều trị phải tùy theo nguyên nhân. Để làm giảm lượng hợp chất bay hơi có sulfur và vi khuẩn sinh mùi, có thể áp dụng các cách: Đánh răng thường xuyên, nhất là sau các bữa ăn (chú ý định kỳ thay bàn chải); cạo lưỡi để loại bỏ các mảng thức ăn, vi khuẩn, các tế bào thoái hóa bám trên lưỡi, chú trọng vùng cuống lưỡi. Cần uống đủ lượng nước hằng ngày để bảo đảm khoang miệng luôn ẩm (hạn chế nước giải khát có đường). Nhai kẹo cao su có tinh dầu thơm (bạc hà) vừa làm thơm miệng vừa kích thích tuyến nước bọt tiết dịch làm khoang miệng ẩm.


Các thuốc thường được dùng chữa hơi thở hôi

Listerine: Nước súc miệng giúp sát khuẩn miệng, họng, làm mất mùi hôi miệng, làm thông cổ, tạo cảm giác thoải mái. Dùng trong các trường hợp viêm miệng, viêm lợi để khử trùng răng, miệng, họng, ngăn ngừa sự hình thành mảng bám răng và chống viêm nướu. Súc miệng (không pha loãng) ngày 2-3 lần, nhất là khi ngủ dậy và lúc đi ngủ buổi tối.

Nước súc miệng T-B: Sát trùng răng, miệng; chữa viêm họng, viêm lợi, hôi miệng, khử mùi hôi của thuốc lá, thuốc lào, hành, tỏi, các chất tanh. Súc miệng với 20-30 ml/lần, ngày 2-3 lần.

Betadine Gargle Sarget: Sát khuẩn, chống nấm, làm mất mùi hôi. Súc miệng trong 30 giây, lặp lại mỗi 2-4 giờ. Chống chỉ định: Người mẫn cảm với iod, trẻ nhỏ dưới 30 tháng. Tránh dùng cùng với các thuốc sát khuẩn khác. Tương kỵ nhất với các dẫn xuất thủy ngân.

Eucanrint: Viên chứa tinh dầu khuynh diệp, bạc hà, giúp điều trị tại chỗ các nhiễm trùng vùng miệng. Khử mùi hôi ở miệng. Ngậm 8-12 viên/ngày. Có thể gây đau bụng, buồn nôn, nôn (hiếm gặp). Tránh dùng cho trẻ nhỏ tuổi.

Stomyteol: Dùng trong các bệnh về họng và miệng, hơi thở hôi. Pha một thìa canh trong 12 ly nước ấm, rửa miệng nhiều lần/ngày, có thể dùng cách 3 giờ.

Ngoài các thuốc có bán sẵn trên thị trường, có thể tự pha lấy một số dung dịch nhằm làm thơm miệng: Lấy 20 g hoa cúc cho vào 4 cốc nước, sau đó đun sôi lên thành chè hoa cúc để uống dần; xay một ít hạt cà phê và hạt bạch đậu khấu, hãm thành một tách nước uống (không sữa, đường). Cũng có thể pha 5 giọt tinh dầu bạc hà trong 1 ly nước, súc miệng hoặc nhai lá bạc hà.

(Theo Sức khỏe đời sống)

[NHAKHOA]

'Chữa cháy' nhanh cho chứng hôi miệng
Bạn thích ăn tỏi vì biết nó tốt cho sức khỏe, nhưng cũng sợ người khác khó chịu vì hơi thở không thơm, mà bạn thì không tiện chải răng sau khi dùng bữa. Đừng lo, 4 mẹo vặt sau có thể giúp bạn tránh được mùi một cách dễ dàng.

Rau mùi tây : Nhai rau mùi tây thật kỹ để cho mùi thơm của rau lấn át hẳn hơi thở nặng mùi. Loại cây này chứa nhiều tinh dầu, có khả năng giải độc, đem lại hơi thở thơm tho, tươi mát.

Quế: Bạn có thể ngâm quế trong nước nóng để mùi thơm của nó tiết ra hết và dùng làm nước súc miệng.

Cạo lưỡi: Cạo nhẹ nhàng sống lưỡi bằng một cái thìa để loại bỏ những bợn dơ gây ra do vi khuẩn.

Rau củ sống (chưa nấu chín): Rau củ cứng giòn có thể giúp sản sinh thêm nhiều nước bọt, có tác dụng "gội sạch" các vi khuẩn. Bạn hãy mang theo một củ cà rốt tươi ngon và nhấm nháp nó mỗi khi cảm thấy hơi thở nặng mùi.

(Theo Vnexpress)


Hơi thở hôi
Nguyên nhân gây ra hơi thở hôi

Hơi thở hôi là than phiền thường gặp nhất. Phần lớn hơi thở hôi có nguồn gốc từ răng miệng, vi trùng trên bề mặt lưỡi phóng thích ra hợp chất sulfur là nguyên nhân gây ra thở hôi.


Vi trùng bám trên mảng bám xung quanh răng và lợi, phát triển nhờ vào những mảnh thức ăn bám trên răng và răng giả, bên trong ổ răng cũng có thể là nguyên nhân gây thở hôi.

Điều trị hơi thở hôi có nguồn gốc răng miệng bao gồm



Đến nha sĩ để khám và cạo vôi răng



Vệ sinh răng miệng tại nhà cho tốt.



Cạo cho sạch lưỡi để tránh sự phát triển của vi trùng.



Sử dụng nước súc miệng ( chứa chất diệt khuẩn, chlorine dioxide )



Tránh uống rượu, hút thuốc lá hay những chất làm khô miệng và làm nặng thêm tình trạng hôi miệng.



Ngoài ra, hơi thở hôi cũng có thể do một số bệnh lý khác không phải của răng miệng như: viêm xoang, áp-xe quanh ami-đan, áp-xe phổi và bệnh trào ngược dạ dày- thực quản. Điều trị hơi thở hôi là điều trị bệnh gốc do những nguyên nhân này gây ra.

(Theo Vnexpress)

[NHAKHOA]

Sữa chua giúp chống hôi miệng


Ăn sữa chua không đường sẽ giúp giảm hợp chất gây hôi miệng, đồng thời giúp ngăn ngừa nguy cơ viêm lợi. Đó là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Tsurumi (Nhật Bản).

Theo đó, 24 tình nguyện viên phải dùng 90g sữa chua 2 lần/ngày trong suốt 6 tuần. Sau đó, các nhà khoa học lấy các mẫu nước bọt từ những người này để đo hợp chất sunfua (chất gây hôi miệng) và thấy rằng lượng sunfua đã giảm 80% ở những ai bị chứng hôi miệng. Vì thế, nhóm nghiên cứu đã rút ra kết luận rằng dùng sữa chua 2 lần/ngày sẽ giúp cải thiện hơi thở thơm tho. Ngoài ra, những người thường dùng sữa chua, nguy cơ sâu răng và viêm lợi cũng giảm đáng kể.

(Theo Vnexpress)

********************************************
Hơi thở hôi, tại sao?


Có nhiều người hình thức trông rất sáng sủa nhưng lại bị “phá tướng” bởi hơi thở khó chịu. Hôi miệng là dấu hiệu của một bệnh mãn tính nào đó trong cơ thể bạn, nhưng cũng có thể do vệ sinh không tốt.

Các nguyên nhân gây hôi miệng gồm:

Đánh răng qua loa: Các thức ăn tồn đọng trong kẽ răng chỉ sau vài giờ đã biến thành khuẩn gây mùi hôi. Cần đánh răng ít nhất 2 lần/ngày. Nên đánh chậm, ít nhất 3 phút. Hằng ngày dùng chỉ tơ nha khoa vệ sinh các kẽ răng.

Không có thói quen cạo lưỡi: Răng trắng bóng mà để quên lưỡi bẩn thì vẫn có thể còn mùi khó chịu. Khi soi gương nếu thấy mặt lưỡi dày hơn có màu trắng hay vàng thì đấy chính là tụ điểm của các loại vi khuẩn. Sau khi đánh răng, nên dùng bàn chải chuyên dụng để cạo lưỡi. Có thể dùng bản chải răng để thay thế nhưng chú ý chà nhẹ tay hơn.

Cao răng và sâu răng: Khi thấy hơi thở nặng mùi, nên kiểm tra cao răng và phát hiện sớm răng sâu. Với người bình thường, nên có thói quen lấy cao răng 2 lần năm để bảo vệ độ chắc khỏe của hàm răng.

Nghiện thuốc lá: Nicotin tấn công răng lợi và lưỡi tạo nên mùi đặc biệt hôi. Mặt khác khi rít thuốc, tuyến nước dãi bị khô, tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn phát triển. Nếu không cai được thuốc, hơi thở khó mà trở nên dễ chịu.

Viêm xoang hoặc viêm loét dạ dày: Khi bác sĩ nha khoa khẳng định bạn không có bệnh gì về răng lợi thì có thể tính đến khả năng viêm xoang hoặc viêm loét dạ dày, cần đi khám và chữa trị.

(Theo Tiền Phong)

[NHAKHOA]

Chứng Hôi Miệng

Hiệp Hội Nha Khoa California .

Chứng hôi miệng, cũng còn được gọi là bệnh hôi miệng, là một căn bệnh phổ biến và đôi khi là nguồn gốc gây căng thẳng, lo âu. Thông thường, người ta không biết là mình bị bệnh này. Trong khi có nhiều nguyên do gây ra bệnh hôi bệnh, nhưng nguyên nhân chính yếu gây ra bệnh này là do không giữ gìn vệ sinh răng miệng tốt. Đánh răng và sử dụng chỉ nha khoa hàng ngày và thường xuyên khám nha khoa và tẩy răng sạch sẽ là cách tốt nhất để ngăn ngừa chứng hôi miệng.
Tuy nhiên, khi chứng hôi miệng vẫn còn, mặc dù bạn đã giữ gìn vệ sinh răng miệng rất tốt, thì có thể có những nguyên nhân khác gây ra mùi khó chịu ở miệng và bạn hãy sắp xếp một cuộc tham vấn với nha sĩ hoặc bác sĩ hội viên của CDA.
Mùi có thể bắt nguồn từ không khí bạn thở ra.
Những loại thức ăn có mùi thơm, đặc biệt là tỏi và hành, thường là nguồn gốc gây ra chứng hôi miệng. Thức ăn tiêu hóa thẩm thấu vào mạch máu sẽ được chuyển đến phổi, nơi nó được đẩy ra ngoài, thường kèm theo mùi vẫn còn nhận biết được. Đánh răng, sử dụng chỉ nha khoa và thuốc súc miệng sẽ chỉ có tác dụng che giấu mùi tạm thời. Mùi sẽ còn cho đến khi nào cơ thể bài tiết thức ăn. Ngoài ra, trong suốt quá trình tiêu hóa, mùi có thể quay trở lại thực quản và được đẩy ra khi nói chuyện và thở.
Đôi khi mùi phát ra từ phổi hoặc xoang sẽ góp phần gây ra chứng hôi miệng. Viêm xoang, viêm phế quản, hoặc những bệnh viêm nhiễm đường hô hấp khác đôi khi có thể được phát hiện thông qua chứng hôi miệng. Hơn nữa, nước phía sau mũi chảy xuống cổ họng có thể là nguồn gốc của mùi hôi miệng. Thuốc súc miệng có thể giúp rửa sạch chất lỏng bám ở cổ họng, làm giảm bớt ảnh hưởng này.
Hút thuốc là một nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh hôi miệng, vì khi hít khói thuốc vào, mùi hôi của hơi thở sẽ theo khói thuốc được đẩy ra ngoài. Nếu bạn có hút thuốc, hãy tham vấn với nha sĩ của bạn để được tư vấn và trợ giúp về cách bỏ hút thuốc.
Khô miệng cũng có thể là thủ phạm.
Lượng nước bọt tiết ra đủ sẽ làm sạch răng và các mô, và nó cần thiết để giữ miệng khỏe mạnh và cân bằng các chất có trong khoang miệng. Một phản ứng phụ thông thường của việc uống nhiều dược phẩm là lượng nước bọt tiết ra bị giảm, dẫn đến khô miệng (cũng còn được gọi là chứng khô miệng) và làm tăng mùi hôi miệng. Khô miệng có thể cũng có thể do rối loạn liên quan đến tuyến nước bọt hoặc do hít thở liên tục qua đường miệng. Hiện có nhiều sản phẩm được bán tự do để điều trị chứng khô miệng và nha sĩ hội viên CDA có thể cho bạn lời khuyên về cách thức hiệu quả nhất để điều trị chứng bệnh này.
Những chứng bệnh khác cũng gây ra chứng hôi miệng.
Ngoài các bệnh viêm xoang và viêm phổi, những chứng bệnh khác đôi khi cũng được phát hiện qua mùi hôi miệng. Những bệnh này bao gồm tiểu đường, rối loạn đường ruột và bệnh gan hoặc thận. Nếu nha sĩ CDA của bạn chẩn đoán bạn không mắc bệnh về răng miệng, thì có thể bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ riêng của mình hoặc chuyên gia để xác định nguyên nhân hôi miệng.
Tôi còn có cách nào khác không?
Cách tốt nhất để kiểm soát mùi của miệng là hãy giữ gìn vệ sinh răng miệng tốt. Nước sút miệng và các loại thuốc xịt làm thơm miệng hầu hết đều là mỹ phẩm và không có tác dụng lâu dài. Ngoài ra, các loại kẹo the bạc hà làm thông cổ hầu như có đường hoặc acid citric và, khi ngậm trong miệng để tan từ từ sẽ dẫn đến tình trạng răng bị mục. Không nên sử dụng thường xuyên những sản phẩm này. Nếu bạn thường xuyên sử dụng những sản phẩm này để che giấu mùi hôi miệng, hãy đến khám ở nha sĩ hội viên CDA của bạn

[NHAKHOA]

Khi Miệng Hết Thơm
BÁC SĨ NGUYỄN Ý ĐỨC .
Việt Báo Thứ Sáu, 11/26/2010

Cô Mộng Hoàng tâm sự rằng người yêu của cô không vui lắm, vì khi gần nhau thì dường như có mùi không thơm từ miệng cô toát ra. Cô đã được nhiều bác sĩ, nha sĩ điều trị mà miệng vẫn còn phảng phất mùi hôi hôi. Bạn cô nói tại vì cô ăn uống không giữ gìn, lại hay ăn quà vặt luôn miệng nên bị như vậy.
Cô muốn biết tại sao miệng lại hôi, vì chẵng những người yêu không vui mà bản thân cô cũng buồn buồn. Và làm sao để miệng thơm trở lại.
Chúng tôi thông cảm với hoàn cảnh của cô và nỗi buồn của một thanh nữ đang nhiều sức sống mãnh liệt mà rơi vào tình trạng trầm buồn. Theo như cô tả lại thì cô bị chứng hôi miệng từ lâu và đã điều trị mà không hết. Thực tâm mà nói, chứng bệnh này không phải chỉ mình cô mắc phải đâu, mà còn nhiều người khác cũng vướng phải và cũng đang ngượng ngập, buồn buồn.
Trước hết, xin cùng với cô ôn lại về miệng và bệnh này một chút nhé.
Ở loài người, miệng là cửa ngõ của sự tiêu hóa và hô hấp, nơi mà không khí cũng như thực phẩm ra vào. Cấu trúc của miệng cũng khá phức tạp với phía trước là cặp môi và hàm răng; hai bên cạnh là xương hàm và má, phía sau thông với cuống họng. Phía trên là hàm ếch, mặt dưới là lưỡi.
Miệng có nhiệm vụ quan trọng trong việc tiêu hóa thực phẩm.
Răng để nhai nhuyễn món ăn với sự trợ giúp của lưỡi. Tuyến nước miếng tiết ra nước miếng để làm món ăn nhuyễn nhỏ đồng thời cũng để giữ gìn vệ sinh răng miệng, giúp phát âm hoạt bát. Nước miếng còn chứa men tiêu hóa amylase để chuyển hóa tinh bột ra đường.
Miệng còn chứa thanh quản, một cơ quan phát âm. Không khí cũng ra vào theo miệng mặc dù mũi là cơ quan chính sự hô hấp.
Xét vậy thì miệng có vai trò quan trọng trong vấn đề sức khỏe, như các cụ ta thường nói “Bệnh từ miệng mà vào, vạ từ miệng mà ra”. Ý giả các cụ bảo là nhiều bệnh gây ra ro sự ăn uống cẩu thả mà nhiều tai ương cũng từ cửa miệng khi phát ngôn bừa bãi mà nên chuyện. Chẳng khác chi câu nói cổ nhân “miệng nhà sang có gang có thép”.
Miệng quan trọng như vậy mà không khéo giữ gìn thì cũng bệnh, cũng đau. Mà hôi miệng là một trong những bệnh.
Sanh ra em bé miệng thơm tho sạch sẽ, ai cũng muốn “thơm” một tý. Vì em chỉ bú sữa mẹ dễ tiêu, và cũng vì chưa có răng cho nên vi sinh vật có hại chưa có nơi ẩn núp. Lớn lên, răng bắt đầu nhú mà kém vệ sinh răng miệng là lúc bắt đầu có vấn đề.
Hôi miệng, hơi thở hôi hoặc thối miệng là dấu hiệu một bệnh nào đó của cơ thể. Đây là một chứng bệnh rất phổ biến với nhiều nguyên nhân phức tạp. Thậm chí danh từ chuyên môn y học gọi là Halitosis cũng bắt nguồn từ hai ngôn ngữ khác nhau: “halitus” từ tiếng La tinh có nghĩa là hơi thở, và suffix Hy Lạp “osis” là tình trạng.
Thường thường, khi nói tới hôi miệng thì nhiều người cứ cho là do bao tử mà nên nỗi. Nhưng thực ra những 85% trường hợp hôi miệng lại chính từ miệng, còn lại 15% đến từ nhiều lý do khác nhau, trong đó có vấn đề dinh dưỡng, ăn uống như bạn cô nói.
Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân đưa tới hôi miệng
a- Từ miệng
Miệng được một số khoa học gia ví như một sở thú, trong đó chen chúc sinh sống cả dăm ba trăm loại vi sinh vật lành dữ khác nhau, đặc biệt là ở phần sau của lưỡi. Đa số các vi khuẩn này thuộc nhóm kỵ khí nghĩa là chúng chỉ tăng sinh trong môi trường không có oxy như trong bựa răng, khe răng, túi nha chu nhất là ở mặt sau của lưỡi.
Khi há miệng soi vào gương, ta thấy lợn cợn những vệt trắng với nhiều vi khuẩn phủ trên lưỡi. Thức ăn sót lại trong miệng hoặc ở các kẽ răng là món ăn hấp dẫn đối với chúng và sẽ bị phân hóa tạo ra mùi hôi.
- Nhiễm trùng ở nướu răng cũng lại mấy cô cậu vi khuẩn bám vào các cục bựa chất béo, calci ở chân răng mà ra. Bựa vôi đóng vào chân răng là môi trường tốt cho vi khuẩn tác dụng vào và đưa đến hôi miệng.
- Khi miệng khô, như ngủ ban đêm thở bằng miệng hoặc dưới tác dụng của vài dược phẩm, hút thuốc lá khiến cho miệng khô, đóng bựa, vi khuẩn tác dụng vào và tạo ra mùi hôi.
- Các bệnh nấm trong miệng tạo mùi ngọt trái cây
- Răng giả không được chùi rửa sạch sẽ.
b- Một số thực phẩm có chất dầu gây hôi cho hơi thở như tỏi, hành. Các thực phẩm này sau khi được tiêu hóa, chất bay hơi của chúng đều được hấp thụ vào máu, lên phổi và theo không khí hít thở mà bay ra cửa miệng.
Mùi rượu sau khi uống vào cũng thoát ra như vậy trong hơi thở.
c- Một số bệnh về bộ máy hô hấp như nhiễm trùng phổi kinh niên, viêm xoang mãn tính, chất lỏng ở sau miệng nhỏ giọt xuống cuống họng, ung thư phổi, viêm cuống họng, tiểu đường với mùi trái cây hư ủng, bệnh gan mùi trứng thối, thận mùi tanh cá ươn, rối loạn tiêu hóa cũng tạo ra hơi thở hôi. Đặc biệt là bệnh nhân tiểu đường là hay bị bệnh nớu răng, máu lưu thông giảm. dinh dưỡng kém, nớu mau hư.
Những bệnh về bao tử ít gây ra hôi miệng vì van thực quản- dạ dày luôn luôn khép kín, hơi không bốc lên được ngoại trừ khi ói mửa hoặc ợ chua, trào ngược nước chua từ bao tử vào thực quản, thoát vị khe thực quản (hiatal hernia) hoặc hẹp môn vị (pyloric stenosis)
Nhiễm trùng tổng quát, bị nóng sốt làm cho miệng khô
d- Rối loạn về sự co bóp của bao tử, thực phẩm chậm tiêu hóa ở lâu trong dạ dầy, bị lên men cũng tạo ra mùi hôi, nhất là khi ta ợ.
e- Một nguyên nhân Tâm Lý là nhiều người quá chú tâm tới dung nhan mình, có ảo tưởng là cơ thể mình hư hao, phát tiết ra mùi khó chịu. Nhiều người mỗi khi nói chuyện là che miệng, như thể là miệng mình hôi.
g- Trong thời kỳ kinh nguyệt cũng hay có mùi hôi lưu huỳnh từ miệng gây ra do thay đổi kích thích tố trong cơ thể.
h- Dược phẩm gây ra khô miệng cũng gián tiếp tạo mùi hôi như thuốc chống dị ứng benadryl, trị tâm thần, trầm cảm, thuốc lợi tiểu tiện, trị bệnh Parkinson, cao huyết áp
Phân tích mùi hôi
Đa số mùi hôi là do chất hơi có lưu huỳnh (Sulfur), như hydrogen sulfide có mùi hôi trứng thối, methyl mercaptan, và dimethyl disulfides. Đôi khi, mùi hôi do những chất hơi acids béo (fatty acids) như propionic, butyric, hay valeric acids hay những chất amin (indole, skatole, cadaverine và putrescine).
Bình thường các chất này được hòa tan trong nước miếng và hấp thụ vào tế bào ở miệng. Nhưng khi có quá nhiều hoặc miệng quá khô, chúng sẽ tỏa ra hơi thở từ miệng, khiến cho hơi thở kém thơm tho.
Chẩn đoán hôi miệng
Nhiều người cứ tự hỏi không biết miệng mình thơm hôi ra sao nhất là khi cần rù rì tâm sự sát với tai người khác. Sau đây là mấy phương thức:
- Tự mình tìm hiểu bằng cách thở hoặc bôi nước miếng vào lòng bàn tay đợi vài giây cho nước miếng khô rổi hửi xem thơm hôi ra sao.
- Khi ta bịt mũi thở ra bằng miệng mà thấy hôi thì đa phần là mùi xuất phát từ miệng. Ngược lại ngậm miệng thở ra bằng mũi mà hôi là do bệnh cơ quan nội tăng. Mùi hôi ngấm vào máu, thoát lên phổi rồi thở ra ngoài.
- Nhờ người khác khám phá khi họ kề sát mũi vào miệng mình hửi hơi thở. Nhớ giữ khoảng cách an toàn, tránh nước miếng văng vào mũi miệng mình.
- Dùng máy khám phá mùi hôi (Halimeter). Máy rất chính xác có thể đo nồng độ cao thấp khác nhau của mùi lưu huỳnh trong hơi thở.
Xin cô thử duyệt lại các nguyên do kể trên, xem mình ở vào trường hợp nào rồi ta từ từ loại bỏ, chữa trị.
Điều trị
Về điều trị thì xin đề nghị với cô các phương thức sau đây:
a- Nguyên nhân thông thường nhất của hôi miệng là từ miệng.
Đề nghị với cô để ý nhiều đến vấn đề vệ sinh răng miệng. Đánh răng sau khi ăn, nhất là nếu cô có thói quen hay ăn vặt, ưa món ăn ngọt. Cô không cần dùng kem đánh răng, mà chỉ cần trà nhẹ mặt trong mặt ngoài của răng cho sạch hết thức ăn sót trong miệng, đặc biệt là ở kẽ răng.
- Mua thêm dây chỉ nylon (Dental Floss) để cà khe răng cho sạch thức ăn kẹt ở đó.
- Cô nên khám Nha sĩ coi có bị sâu răng, nhiễm độc nớu thì xin chữa.
- Giữ miệng ẩm ướt bằng cách lâu lâu uống một chút nước.
- Nếu lưỡi đóng bựa, bám nhiều vi khuẩn thì cạo cho hết, nhất là mặt sau của lưỡi.
b- Xin bác sĩ khám nghiệm coi có các bệnh kinh niên như tôi kể trên và điều trị.
Nhắc nhở với cô là trước khi gặp người yêu, không nên ăn các thực phẩm có thể gây mùi hôi ở miệng như hành tỏi, cá mú. Đồng thời có thể tạm thời làm giảm mùi hôi với:
- Nhai kẹo cao su không đường để tăng tiết nước miếng mà công dụng là vừa loại các miếng bựa vừa diệt vi khuẩn trong miệng.
- Xúc miệng với các mỹ phẩm làm thơm miệng. Các chất này chỉ có tác dụng che đậy, làm bớt hôi miệng trong thời gian ngắn sau khi dùng, chứ không trị dứt được hôi miệng đâu.
- Trái cây có nhiều chất xơ như táo, cà rốt, lê khi nhai có thể làm sạch miệng.
- Ăn một ly sữa chua, một miếng pho mát cũng có tác dụng sạch miệng, trừ hôi.
- Các loại cây lá có mùi thơm như quế, gừng, rau mùi tây, bạc hà, hồi, chè xanh …cũng tạm thời át mùi hôi ở miệng.
- Pha một chút bột nở baking soda với nước cũng diệt vi khuẩn, giảm mùi hôi ở miệng.
- Mạnh hơn nếu cô pha 50% nước oxy già hydrogen peroxide với 50% nước rồi xúc miệng. Đây là dung dịch diệt trùng rất tốt.
Nhớ đừng quá chén, nhiều rượu hoặc cà phê nhé, vì các chất này lợi tiểu, làm miệng mau khô, lời nói không dẻo mà vi khuẩn lại tăng sinh, hôi miệng.
Chúc cô có nhiều niềm vui trong hơi thở vẫn thơm, cho tăng tình yêu lứa đôi.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức M.D.
Texas-Hoa Kỳ.