Nhan Khoa

[NHAKHOA]

Phẫu thuật LASIK
BS. Tran Ly Le @ ThuVienVietNam.Com

LASIK là một kỹ thuật giải phẫu mắt sử dụng tia laser; phẫu thuật này thay đổi hình thể của võng mạc (cornea, lớp màng trong suốt bao bọc tròng mắt) để điều chỉnh độ nhìn rõ của mắt và tiết giảm việc cần thiết cuả kính mắt.

Để nhìn cho rõ, võng mạc và thuỷ tinh thể (lens) bẻ cong (refract) tia ánh sáng một cách hoàn chỉnh để hình ảnh tập trung tại giác mạc (retina). Khi tia sáng không tập trung tại giác mạc, hình ảnh trở nên mờ ảo.

Sự "mờ ảo" này có tên là "refractive error", do hình thể bất toàn của tròng mắt, võng mạc hay thùy tinh thể tạo ra.

Phẫu thuật LASIK Excimer Laser (một loại laser dùng tia cực tím, ultraviolet laser) để cắt bỏ một cách chính xác một lượng võng mạc đủ để hoàn chỉnh hình thể của mắt giúp tia sáng tập trung chính xác.

Trước khi giải phẫu, bác sĩ sẽ cần khám mắt kỹ lưỡng, đo độ cong của võng mạc, kích thước và vị trí của đồng tử (con ngươi) và hình thể của mắt để xác định rằng phẫu thuật LASIK có thể áp dụng để sửa chữa độ sai lạc của mắt. Ngoài ra bác sĩ cũng cần xác định độ dày của võng mạc, nghĩa là mắt có đủ lượng võng mạc bao bọc sau khi cắt bỏ một phần.

Trước khi mổ, bác sĩ sẽ cần giải thích nhiều chi tiết để bệnh nhân ký giấy đồng ý: Bệnh nhân biết rõ những rủi ro hoặc biến chứng có thể xảy ra, những lợi ích, những phương cách khác để chữa trị.

Xem hình ảnh sau:

Mắt bình thường:



Cách mổ:



Sau khi mổ:

LASIK là một cuộc tiểu phẫu, kéo dài khoảng 10-15 phút mỗi mắt, thực hiện tại văn phòng bác sĩ. Bác sĩ có thể mổ hai mắt cùng một lần chữa bệnh hoặc mỗi lần trị bệnh chữa một mắt. Bác sĩ chỉ cần nhỏ thuốc tê vào mắt, bệnh nhân tỉnh táo trong khi mổ.

Khi mổ, bác sĩ dùng một loại dao mổ đặc biệt loại "microkeratome" để mở một "cửa sổ" tại võng mạc (corneal flap); sau đó dùng laser để tái tạo hình thể của lớp võng mạc còn lại. Việc tính toán lượng võng mạc cắt bỏ được định sẵn trước khi mổ. Sau khi tái tạo hình thể, bác sĩ sẽ "đóng cửa sổ" võng mạc mà không cần chỉ khâu. Mắt được khép kín bằng vải che để tránh nhiễm trùng, sờ mó cho đến khi lành.

LASIK thường được dùng để chữa cận thị, người bị cận không cần đeo kính hoặc chỉ cần dùng kính "nhẹ" độ cận hơn sau khi mổ. Đôi khi LASIK cũng được dùng để chữa viễn thị hoặc loạn thị (astigmatism).

FDA và American Academy of Ophthalmology đã soạn thảo một bản tiêu chuẩn cung cấp những chi tiết để hướng dẫn bệnh nhân, ai là nguòi có thể dùng phẫu thuật LASIK.

 Tuổi từ 18 trở lên (đôi khi 21 tuổi tùy theo loại laser sử dụng), vì ở tuổi 18, thị giác vẫn còn thay đổi. Tuy nhiên, có thể dùng LASIK trong ngoại lệ là trẻ em bị chứng 1 mắt cận nặng và 1 mắt bình thường, để chữa con mắt cận tránh chứng mắt "lười" (amblyopia, lazy eye) trong tương lai.

 Không dùng phẫu thuật trong khi thai nghén hoặc cho con bú vì tình trạng này có thể thay đổi mắt.

 Không dùng phẫu thuật LASIK trong khi đang dùng một vài loại thuốc men như Accutane, prednisone.

 Mắt trong tình trạng khỏe mạnh và không thay đổi trong một thời gian dài. Nếu bị cận thị, nên chờ cho đến khi độ cận không còn thay đổi sau một năm, cận thị là một chứng tật có thể tiếp diễn cho đến khi vào tuổi 25-30.

 Tình trạng sức khỏe toàn diện bình thường, không dùng LASIK trong bệnh nhân bị tiểu đường, viêm khớp xương (rheumatoid arthritis), lupus, cườm mắt, nhiễm trùng herpes hoặc bị đục thủy tinh thể (cataracts). Bạn nên thảo luận với bác sĩ.

Những điều nên cẩn thận:

 So sánh sự lợi / hại. Nếu bạn không gặp trở ngại gì khi đeo kính áp tròng, có thể bỏ qua cuộc giải phẫu.

 Biết rõ ràng và chắc chắn điều ta mong mỏi từ cuộc giải phẫu, ý muốn này có thiết thực không?

Với những người bị cận thị, hãy nhớ rằng LASIK không thể hoàn chỉnh thị giác để mắt có thể nhìn thấy rõ ràng cả độ xa và độ gần. Tuy nhiên, LASIK có thể dùng để hoàn chỉnh độ xa trong mắt và độ gần trong con mắt còn lại. Nếu có thể thích nghi với cách điều chỉnh thị giác này thì có thể ngưng dùng kính sau khi giải phẫu. Trong vài trường hợp, chỉ cần giải phẫu một mắt. Nếu bác sĩ cho rằng bạn có thể dùng LASIK, hãy hỏi thêm về những cái lợi và cái hại của phẫu thuật.

Những rủi ro có thể xảy ra:

Ta chưa có nhiều dữ kiện về 5 năm hậu giải phẫu LASIK (chưa biết rõ mắt sẽ có biến chứng hay hậu quả nào nhiều năm sau khi giải phẫu).
Việc chữa trị quá tay hoặc chưa đủ có thể xảy ra và cần cuộc giải phẫu kế tiếp hoặc cần dùng thêm kính đeo mắt.

Những rủi ro có thể xảy ra:

 Nhiễm trùng võng mạc

 Võng mạc đóng thẹo hoặc sự thay đổi vĩnh viễn (độ cong) tại võng mạc sau khi mổ khiến ta không thể dùng kính áp tròng nữa.

 Giảm độ nhìn xa tại những vùng núi cao (high altitudes)

 Giảm độ tinh tế (contrast sensitivity) mặc dù mắt có thể nhìn rõ 20/20, vật thể xuất hiện như màu xám xanh

 Khô mắt

 Chói mắt hoặc thấy những vòng tròn ánh sáng

 Mẫn cảm, khó chịu khi ra ánh sáng gắt

 Gặp khó khăn khi lái xe buổi tối

 Những mảng đỏ hoặc hồng xuất hiện trong vùng "trắng" của tròng mắt.

 Giảm thị lực (mắt kém) hoặc mù

 Cảm giác ngứa ngáy tại tròng mắt

Một vài bệnh nhân mặc dù nhìn rõ hơn sau khi giải phẫu nhưng vẫn phải đeo kính.

Hậu giải phẫu

Ngay sau khi giải phẫu, mắt có cảm giác ngứa, đau rát, hoặc xốn như có vật lạ trong mắt. Đôi khi cảm giác khó chịu và cần dùng thuốc men. KHÔNG dụi mắt sau khi mổ để tránh việc "cửa sổ" võng mạc bị bong hay di chuyển.
Trong ngày giải phẫu, thị lực yếu hoặc mờ nhưng ngày kế tiếp mắt sẽ nhìn rõ hơn. Trong vòng 24-48 tiếng hậu giải phậu, gọi cho bác sĩ ngay nếu cảm giác đau xuất hiện.

Khi đi khám mắt lần đầu sau khi mổ, vải che sẽ đuọc tháo bỏ, bác sĩ khám thị lực, và có thể dùng thuốc nhỏ mắt để ngừa nhiễm trùng. KHÔNG lái xe cho đến khi có sự đồng ý của bác sĩ.

TRÁNH bơi lội, dùng bồn tắm nước nóng, chơi thể thao, dùng các loại kem, mỹ phẩm thoa trên mắt trong vòng 2-4 tuần lễ hậu giải phẫu.

Thời gian thị lực phục hồi có thể từ 3-6 tháng hậu giải phẫu.

Một vài bệnh nhân sẽ cần cuộc giải phẫu kế tiếp để gia tăng thị lực. Tuy nhiên cuộc giải phẫu thứ nhì thuòng nhắm đến việc gia tăng thị lực nhưng không thể giảm những triệu chứng như chói mắt, xốn hoặc mờ mắt trong bóng tối. Những triệu chứng này có thể biến mất sau 6 tháng nhưng một số bệnh nhân chịu các triệu chứng kể trên suốt đời.

Nếu độ cận được hoàn chỉnh bởi LASIK, bạn sẽ cần dùng kính chữa viễn thị khi vào tuổi 45 trở lên.

Tài liệu của Viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ

[NHAKHOA]

Đôi mắt & phẫu thuật

BS.TranLyLe@ TVVN.com
Cấu trúc của con mắt: Xem hình vẽ



Từ bên ngoài, mắt có hai mí (lid), trên (upper) và dưới (lower), Mí mắt có lông mi. Nơi hai mí mắt tiếp giáp là đuôi mắt (phía thái dương) hay lateral commissure, và đầu mắt (phía mũi) hay medial commissure. Cạnh medial commissure là miệng ống dẫn nước mắt (lacrimal punctum). Các cấu trúc khác như da, bắp thịt (rất mỏng), mỡ và gân tạo thành những mô che chở tròng mắt bên ngoài.

Tại mí trên, có đường rãnh (crease) trên da, thường thấy trên mắt người da trắng, da đen, nhưng không rõ rệt ở mí trên của người da vàng. Con mắt có đường rãnh này được gọi theo tiếng Việt là “mắt hai mí”.

Những bắp thịt chính tại mí mắt, lông mày

Bắp thịt tạo ra cử động nhắm mắt có tên là orbicularis muscle, cơ vòng quanh mắt. Bắp thịt này bao quanh con mắt. Bắp thịt tạo ra cử động mở mắt là elevator muscle. Bắp thịt này nằm sâu trong hốc mắt, trải dài khắp tròng mắt và phần cuối trở thanh một sợi gân (levator aponeurosis) “bám” chặt và mí mắt.

Bắp thịt nằm trên trán tạo ra cử động nhướng lông mày có tên frontalis muscle. Bắp thịt kéo lông mày tạo ra các nếp nhăn trên trán có tên procerus muscle. Bắp thịt mũi tao ra cử động nhíu mày có tên corrugators muscle.

Sáu bắp thịt nhỏ tạo ra cử động của tròng mắt hay extraocular muscles, riêng cơ inferior oblique có ảnh hưởng trong việc cắt bỏ lớp mỡ trong mí dưới.

Cấu trúc của mí mắt

Mí mắt được che chở và chống đỡ bởi nhiều cấu trúc như bắp thịt túi mỡ da... Khi lão hóa, các cấu trúc này không còn “săn chắc” tạo ra những nếp nhăn, "chùng" (xệ) theo trọng lực tạo những “bọc” (túi) da chung quanh mắt.

Mỡ mí mắt



Tại mí trên, lớp mỡ nằm trên cơ levator aponeurosis và chia thành hai túi chính: túi nằm giữa mí và túi nằm phía mũi.

Tại mí dưới, có ba túi mỡ, túi phía mũi, túi nằm giữa và túi phía thái dương.
Lớp mỡ trong mí mắt là một phần của lớp mỡ bao quanh tròng mắt.


Tuổi tác thay đổi khuôn mặt con người qua nhiều dấu hiệu, rõ rệt nhất là sự thay đổi trên da mặt, nhất là vùng da quanh mắt, bao gồm cả mí mắt. Khuôn mặt được chia ra làm 3 phần: phần trên (upper) từ mí dưới đến chận tóc trên trán; phần giữa (middle) từ mũi đến hai má, và phần dưới (lower) từ khóe môi đến cổ. Trong bài này ta chỉ đề cập đến phẫu thuật ảnh hưởng đến đôi mắt.

Dấu hiệu về tuổi tác chung quanh mắt bao gồm da nhăn quanh mắt, những cơ mắt không còn săn chắc để làm việc chống đỡ (support) da và các túi mỡ, các túi mỡ “chùng” (xệ) theo lớp da.

Tại mí trên, các túi mỡ khiến mắt “húp” (“”bụp”) lại có thể từ lão hóa nhưng cũng do di truyền tính, xuất hiện tự bẩm sinh. Tại mí dưới, những túi da đọng quanh mắt tạo vẻ mệt mỏi già nua trên khuôn mặt. Đôi khi mạch máu nở lớn tại đây khiến quầng mắt thâm đen.

Phẫu thuật cắt mí mắt, blepharoplasty, có mục đích đem lại vẻ “tươi tắn” cho khuôn mặt với mí mắt mở rộng, da quanh mặt tươi mịn và hai mắt cân đối hơn. Tùy theo vẻ mặt của bệnh nhân mà bác sĩ chọn cách cắt bỏ da, mỡ hay cơ.

Blepharoplasty là một cuộc tiểu phẫu, bác sĩ dùng thuốc tê tại mắt. Bác sĩ cắt một đường tại “rãnh” ở mí mắt và lấy ra các túi mỡ, cũng như cắt bỏ da thừa rồi khâu mí mắt với những đường chỉ nhỏ như sợi tóc. Việc “quá tay” xảy ra khi lấy nhiều các túi mỡ hoặc cắt bỏ da khiến đổi mắt bị trõm sâu, và mất hết vẻ tươi tắn. Các phẫu thuật cắt mí mắt ngày nay đều được sử dụng để cắt bỏ càng ít mỡ càng tốt.

Như mọi cuộc giải phẫu, cắt mí mắt cũng để lại thẹo, nhưng đường thẹo nằm ngay trên đường rãnh của mí mắt nên khi mở mắt, đường thẹo không dấu vết. Với mí dưới, bác sĩ mổ ngay tại đường lông mi. Vết mổ sẽ lành sau khoảng 6 tuần lễ, và kết quả sẽ rõ ràng hơn sau 3 tháng.

Cắt mí mắt không xóa các đường nhăn ở đuôi mắt (chân chim, crow's feet), cũng như không ảnh hưởng đến việc lông mày sụp (droopy eyebrow).

Bác sĩ cần giải thích rõ ràng về những kết quả mà phẫu thuật có thể thực hiện nghĩa là có thể tạo ra những thay đổi nào cho khuôn mặt, kẻo bệnh nhân thất vọng khi không cuộc giải phẫu không đem lại kết quả mong mỏi. Đôi mắt sẽ tươi tắn hơn, vẻ mặt trẻ trung hơn nhưng không có nghĩa là một phụ nữ tuổi 50 sẽ trông như thủa 30!

Quầng thâm quanh mắt

Nguyên nhân thông thường nhất là là ngạt mũi (nasal congestion). Các tĩnh mạch dưới mí mắt nở lớn và máu trong tĩnh mạch tạo ra sắc tím đen dưới da. Nguyên nhân khác là do mí mắt sưng trướng trong giấc ngủ. Khi nằm, trọng lực (sức hút của quả đất) khiến chất lỏng trong mắt tích tụ ở mí dưới, khiến mí mắt sưng lên. Ngoài ra, những bệnh ngoài da như atopic eczema cũng có thể tạo ra quầng thâm. Sau cùng, do di truyền tính, thường thấy ở người gốc Trung Đông, da quanh mắt có sắc đen đậm, tạo ra quầng thâm quanh mắt.

Một số bác sĩ dùng các loại sản phẩm chứa sinh tố C hoặc K, alpha hydroxyl acid và kinetin để làm mờ quầng thâm với kết quả khả quan. Tuy nhiên các kết quả này thay đổi tùy theo bệnh nhân và chưa được thử nghiệm rộng rãi để chứng minh rằng các sản phẩm kia hữu hiệu.